Toen ik laatst televisie zat te kijken moest ik opeens aan u denken. Ik zal uitleggen hoe dat komt.
Als televisiekijker draag ik de publieke omroep een warm hart toe. Niet alleen omdat de publieke omroep minder slechte programma's maakt dan al die andere soorten omroep, maar ook omdat de publieke programma's gratis zijn. De uitzendingen van de publieke omroep zijn zelfs door de lucht te ontvangen, hebt u dat wel eens geprobeerd, waarde 1500 landgenoten? Een spriet op de TV of een antenne op zolder (geen schotel!), een draad naar het toestel, en je hebt drie hele zenders zonder dat je een kabelabonnement hoeft te betalen. Nee, dat is geen nieuwe stunt, dat was altijd al zo. De kabel kwam later pas.
Ook de commerciële televisiezenders zijn in feite gratis, tenminste nog wel. Je betaalt de kabel, maar dat ervaren de meeste mensen meer als een soort belasting, of kijkgeld, dan als een uitgave die ze eventueel achterwege zouden kunnen laten. De commmerciële programma's worden (net als de publieke trouwens) goeddeels betaald door de adverteerders en het leuke is dat je kunt nalaten hun produkten te kopen. Als je daar consequent in bent, bijvoorbeeld door een lijst aan te leggen van de commercials die je hebt gezien, krijg je het heerlijke gevoel dat je inderdaad aan de programma's niet meebetaalt. Omdat u Nederlanders bent moet dit u aanspreken, lijkt me.
Nu volg ik al een paar weken de wedstrijd Studio Sport-Sport 7, die zich live voor onze ogen afspeelt. De tussenstanden in die wedstrijd worden uitgedrukt in kijkcijfers en zijn dagelijks opvraagbaar op Teletekst, bij de publieke omroep, pagina's 218 en 219. Hoe die cijfers tot stand komen hoef ik u niet uit te leggen, beste 1500 Nederlanders, want u bent de representatieve steekproef uit de bevolking bij wie het kijkgedrag thuis wordt geregistreerd, waarna statistici van de afdeling Kijk- en Luisteronderzoek de rest doen.
Die kijkcijfers zijn er niet alleen voor de statistiek, dat weet u. Ze bepalen de advertentietarieven. Ze beslissen over het voorbestaan van programma's. Ze maken of breken hele stations. Daarom dacht ik van de week, ik moet uit alle macht naar Studio Sport gaan kijken. Niet omdat ik alles wil zien wat in dat programma komt, de hemel beware me voor al die voor-, na- en tussenbeschouwingen, maar om te voorkomen dat het helemaal verdwijnt, en om de STER-tarieven te helpen verhogen (ik koop toch niks) zodat de weinige behoorlijke sportjournalisten niet bij de publieke omroep worden weggekocht.
Maar toen realiseerde ik me dat het geen bal uitmaakt wat ik doe. Ik word namelijk niet geteld, u wordt geteld. Daarom wil ik u vragen u in te spannen voor de goede zaak. Natuurlijk hebt u uw eigen voorkeur, ik vraag u niet om naar bepaalde programma's niet te kijken. Maar ongetwijfeld hebt u ook een zeker gevoel voor het algemeen belang. U zou zich dus wat kunnen matigen bij het kijken naar zenders die achter een decoder gaan verdwijnen. Niet dat dat onkruid van abonneetelevisie en pluspakketten, die decodermaffia, te verdelgen valt. Maar het publieke bestel, met al zijn mismanagement en verkeerd uitpakkende verbeteringen, heeft uw steun nodig. Anders zijn er straks helemaal geen programma's meer die met vakmanschap worden gemaakt, en ontdekt u op een dag - te laat - dat er alléén nog maar betaalzenders zijn.
Bij mijn weten wordt elektronisch geregistreerd of bij u de TV aan of uit staat en vult u de details, zoals wie van het gezin er heeft gekeken, op papier in. U zet dus gewoon de TV aan op een u sympathieke zender, u hoeft niet te kijken, u zet het geluid af, draait het toestel om en gaat uw eigen gang. U schrijft op dat u gekeken hebt en vult een geloofwaardige waardering in op het formulier. U kunt een en ander zelfs automatiseren met een schakelklokje. U bent bij tante Bet, thuis gaat de TV aan en later doet u de papierwinkel. Goede programma's van de 'gratis' commerciëlen, als u die kunt vinden, komen ook in aanmerking. Zijn ze te vroeg, te laat, hebt u verplichtingen? Even de schakelklok instellen. U maakt van de kijkcijfers een doorlopende opiniepeiling zonder dat iemand het hoeft te weten. U bent niet beëdigd, niemand kan uw opgave controleren, het is een leugentje om bestwil. Kijk- en Luisteronderzoek hoort notabene zèlf bij de publieke omroep!
Niet ieder van u zal op mijn verzoek willen ingaan. Des te beter. Een plotselinge, totale ommezwaai in uw kijkgedrag zou argwaan wekken bij de statistici en ze zouden u allemaal onmiddellijk vervangen. U bent maar met z'n vijftienhonderden, de hulp van een paar handenvol van u is genoeg. Ook is het prima als de een zich richt op sport, de ander op nieuws, weer een ander op documentaires of speelfilms. Een bescheiden, geleidelijke maar significante accentverschuiving, daar ben ik op uit. Voor het behoud van gratis goede televisie.
Bij voorbaat dank voor uw medewerking,
Met de meeste hoogachting,
Herbert Blankesteijn