Voorbeeld 1: de windmolen. Moderne windmolens zijn 'horizonvervuiling', een woord dat zowel de taal als het denken in dit land aanmerkelijk vervuilt. Als het begrip horizonvervuiling enig bestaansrecht heeft, dan bestaat Nederland voor de volle honderd procent uit horizonvervuiling. Hier horen bomen te groeien; je hoort de horizon niet eens te kunnen zien, behalve aan zee dan. In plaats daarvan is ons land een kaalgekapte, desoriënterende vlakte met als enige oriëntatiepunten nare artefacten als fabrieksschoorstenen, woon- en kantoorflats, hoogspanningsmasten, snelwegverlichting en kerktorens.

Juist de windmolen laat zien hoe onbruikbaar de kwalificatie 'lelijk' is. Molens van twee- of driehonderd jaar oud heten mooi, hoewel het onbeholpen gedrochten zijn. De strakke, functionele elegantie van de moderne windmolen, die vooral tot zijn recht komt wanneer er dertig op een rij staan, wordt niet gewaardeerd. Maar over honderd jaar staan ze op de Monumentenlijst, zoals alles wat oud en vertrouwd genoeg wordt. Ik heb al eens een televisieprogramma gezien over iemand die hoogspanningsmasten fotografeert omdat ze zo mooi zijn en omdat ze zulke mooie foto's opleveren. Tussen haakjes: keek u er ook van op dat de kerktorens hierboven in het rijtje nare artefacten stonden? Waarom?

Voorbeeld 2: de natuur. De consensus in Nederland is, dat de Drentse hei natuur is, net als de weilanden in het Groene Hart van de Randstad en de zandverstuivingen op de Veluwe. Het tegendeel is natuurlijk het geval. Alle zijn voortgekomen uit de totale vernieling van wat er ooit was; het zijn ongegeneerde monoculturen van dopheide, gras, dan wel helemaal niets. Maar dank zij gewenning en nostalgie zijn we deze maanlandschappen eerst normaal, vervolgens mooi en tenslotte waardevol gaan vinden.

Je staat ervan te kijken hoe waardevol vernieling van de natuur kan zijn. Oude steengroeven, spoortaluds: ooit gezien als littekens in het landschap, nu door hun speciale grondsoort en waterhuishouding een tehuis voor zeldzame plantjes, en als zodanig knuffelmateriaal voor natuur- en milieugroeperingen. De Grevelingen: een groot stuk getijdengebied, om zeep gebracht door afsluiting en nu een kunstmatig gehandhaafd getijdenloos zoutwatermeer. Een internationaal succesnummer. De Oostvaardersplassen. Eens deel van het unieke brakwater-ecosysteem Zuiderzee, mislukt als polder, en nu pronkstuk van natuurontwikkeling met de mens aan de knoppen. Hoopvol kijken we naar de te verwachten bijdragen aan de Nederlandse natuur van de dijkverhoging, de Betuwelijn en de uitbreidingen van Schiphol.

Voorbeeld 3: medische technologie. Harttransplantaties zijn een verworven recht, waarvoor desnoods luchtbruggen naar Houston worden georganiseerd. Het is sociaal steeds minder acceptabel om géén donor te zijn van allerhande onderdelen. Als een stel niet op de gebruikelijke wijze kinderen kan krijgen, is de stap naar donorinseminatie of in vitro-fertilisatie snel gezet. Is 'zij' boven de 35 jaar, dan doen we nog even een vlokkentest met het oog op mogelijk mongolisme. Allemaal dingen waar ongeveer een generatie geleden verhitte discussies over werden gevoerd.

Toch worden zulke discussies nog steeds gevoerd. Over zestigjarige moeders, over klonen, over varkens als donoren, over transplantatie van ledematen (dus zonder levensreddende functie), enzovoort. Het lijkt wel of de mensen die zich met dit soort kwesties bemoeien zich niet realiseren dat ze onderdeel zijn van een vast en zinloos ritueel. Het voornaamste verschil met vroeger is dat de discussies niet meer worden afgemaakt. Voor het zover is begint de volgende al weer, over de volgende sprong van de techniek.

Schoonheid, natuurwaarden en ethiek bestaan niet. Conservatisme, bekrompenheid en gewenning wel.

Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.

• Terug naar het Kolommenmenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.