Inderdaad, ook de krant bevat elke dag vierkante meters met letters die u niet wenst te lezen maar het leuke van een krant is dat u dat ook niet hoeft. U zapt gewoon van de ene kop naar de andere tot u iets van uw gading vindt. En de krant kunt u, vanaf het moment dat hij in de bus is gestopt, grijpen wanneer het u uitkomt. Dat kun je van Nova niet zeggen.
Ik ga niet betogen dat het Journaal geen bloemencorso's of warmweerreportages moet uitzenden, en ook niet dat een krant eigenlijk beter is dan het televisienieuws. Ik ga uitleggen dat televisieprogramma's door de kijker zelf op een eenvoudige manier van hun ballast ontdaan kunnen worden.
De truc is geinspireerd op de hedendaagse gewoonte van het zappen. Deze rubriek koestert een warme sympathie voor dit cultuurverschijnsel. Weliswaar is zappen pure tijdverspilling, maar het wordt gedaan door mensen die daarvoor kiezen. Zodra ze merken dat ze hun tijd niet op de juiste manier verdoen, is het zap, zap, zap, tot ze verbetering constateren. Het lummelen geoptimaliseerd, prachtig is dat.
Het enige wat u voor mijn foefje nodig hebt is een videorecorder, met afstandsbediening uiteraard. En nu weet u het eigenlijk al. U neemt het te stroomlijnen programma op in plaats van ernaar te kijken. Het is dan als een krant die in de bus is gevallen. U kunt het gaan zien wanneer u wilt. U bekijkt de eerste tien seconden van een onderwerp (laten we het Journaal even als voorbeeld in gedachten houden). Dat moet genoeg zijn om te weten of u het item in kwestie wilt zien of niet. Zo niet, dan spoelt u, met behoud van beeld, snel door naar het volgende item Daar houdt u weer tien seconden halt, enzovoort. Soms weet u zonder te stoppen al waarover het gaat, daar is het plaatje naast het hoofd van de nieuwslezer goed voor. Eventuele ondertiteling geeft extra houvast. Tijdens snelspoelen kan er geen sprake zijn van meelezen, maar steekwoorden pikt u wel op. Het wordt een soort diagonaalsgewijs lezen. Bij een radioprogramma werkt dit allemaal niet. Radio is vanaf nu met glans het traagste medium.
Een acht uur-Journaal is zo in vijf tot tien minuten voorbij. Dat is niet overdreven, want wie leest er meer dan de helft van wat in de krant staat? Een Journaal op maat, een zucht van verlichting gaat door de Lage Landen. Geen zwatelende Kamerleden meer of vakbondswoordvoerders, geen tweepersoons demonstraties voor een obscure ambassade. En zeker geen rechtopstaande verslaggevers die iets zeggen tegen de camera op een plek des onheils. Of wat uw antipathieen ook mogen zijn.
Nu heb ik er een woord voor nodig. De kracht van 'zappen' kan ik niet evenaren; ik stel voor: scheuren. Ik scheur, het programma wordt gescheurd. Als de vox populi iets beters vindt is het mij best. 'Even nog het Journaal scheuren, dan zet ik daarna wel de fietsen binnen.' Mwah, het kan.
Niet elk programma valt te scheuren - denk aan speelfilms - maar het Journaal is bepaald niet de enige kandidaat. Uit praatprogramma's kun je de zeldzame ziektes scheuren, uit Studio Sport de zaalsporten en de interviews. Studio Sport heeft verder de onsportieve gewoonte om de uitzendingen te beginnen met binnenlands voetbal, en om volkomen onnodig pas aan het eind met flitsen uit het buitenland te komen. Voetballiefhebbers moeten daardoor het hele lamlendige middenstuk uitzitten. Zo worden de kijkcijfers geflatteerd over de ruggen van het weerloze publiek. Het hoeft niet meer. U scheurt vol gas naar uw favoriete sport.
Zo kan ik doorgaan. Nu ik erover nadenk, speelfilms zijn wel degelijk te scheuren: die op RTL4, daar scheurt u zonder meer de commercials uit - stay tuned. Dank zij het scheuren red ik wekelijks vele uren van mijn leven.
Het zappen heeft televisieprogramma's veranderd. Met gezwollen headlines, met cliff-hangers en met loze beloftes in vooraankondigingen probeert men het publiek van overschakelen af te houden. De scheurende kijker daarentegen is immuun, vrij en niet te beinvloeden. Die kijkt meteen even wat er van de toezeggingen terecht komt. Presentatoren kunnen dus weer normaal gaan doen en teksten kunnen conform de waarheid zijn.
Blijft het punt dat als de televisie eens iets interessants uitzendt, het tempo meestal slopend laag ligt. De meeste informatie wordt overgedragen door praten en dat gaat nu eenmaal drie of vier keer zo langzaam als lezen. Als het beeld dan niet essentieel is, en dat is met die pratende hoofden maar al te vaak het geval, kun je maar beter iets omhanden hebben wanneer je televisie 'kijkt'. Een legpuzzel, een borduurwerkje, een kapot stuk kinderspeelgoed. Of toch maar de krant lezen. Het snelste medium. Lekker puh.