Op een gewone dag 1996 was ik op zoek naar informatie over radio's die niet werken op batterijen, maar op een opwindveer. Een modern produkt met duidelijk nostalgische elementen - je moet onmiddellijk denken aan taferelen uit de oorlogstijd met lampen die door een ijverig trappend gezinslid brandend worden gehouden. Ik meende over de hedendaagse variant te hebben gelezen maar ik wist niet waar. Wel herinnerde ik me het openbare elektronische archief van het Eindhovens Dagblad.

 Dus liet ik mijn computer verbinding maken met Internet en tikte het adres in van deze krant. Door het invoeren van zoekwoorden ('radio' en 'opwinden' of zo) vond ik drie artikelen. Gratis, zonder de deur uit te hoeven, zonder door knipselmappen te spitten en zonder andere mensen te hoeven lastig vallen.

 In die artikelen stond informatie over het betrokken bedrijf. Dit was voer voor de CD-foongids, een CD-ROM met alle telefoonnummers van Nederland. Al gauw stond het gezochte telefoonnummer op mijn scherm. Niet dat de precieze cijfercombinatie ertoe deed; ik koos met het pijltje van mijn muis op het scherm het commando 'kies', en het nummer werd automatisch gekozen door mijn modem. In het gesprek dat volgde kreeg ik onder andere een e-mailadres. De verdere correspondentie ging per elektronische post. Dat kostte per keer één telefoontik van 15 cent in plaats van een postzegel van 80, ik hoefde niet naar de brievenbus en mijn vragen waren seconden na het versturen waar ze moesten wezen.

 Nou denkt u misschien: daar heb je weer zo'n computer- en elektronicafanaat. Ik kan u zeggen dat dat erg meevalt. Weliswaar treed ik zo nu en dan op als computerdeskundige, maar ik heb nooit goed leren solderen, heb altijd geweigerd computerprogramma's te schrijven, kocht m'n eerste computer pas op m'n 28^ste en kwam eerst in 1994 voorbij het stadium van de 'veredelde schrijfmachine'. Toen was ik 35, een leeftijd waarop je volgens een vaak verteld sprookje het eigenlijk niet meer met een computer hoeft te proberen.

 De laatste paar keer dat ik in het buitenland was (VS, Frankrijk, Duitsland) heb ik per elektronische post contact onderhouden met het thuisfront. Het is zo snel als een telefoontje, zo geduldig als post (de ontvanger bekijkt zijn e-mail wanneer het uitkomt) en zo goedkoop als elkaar tegenkomen. Toen mijn ouders een paar weken in Indonesië zaten hebben we veel gefaxt; dat heeft veel van de voordelen van e-mail. Het is veel duurder dan computerpost maar nog altijd goedkoper dan telefoneren, en het is zelfs in arme landen een wijd verbreid middel.

 Zo kan ik doorgaan. Ik hernieuw de kennismaking met vrienden van vroeger via Internet. Buren die naar Zuid-Afrika zijn verhuisd 'spreek' ik nu, via e-mail, vaker dan vroeger toen ze nog bij mij in de straat woonden. Mijn zoon (10) schrijft een soort krant over sportzaken op de computer en hij publiceert die niet op papier maar als 'homepage' op Internet, waar letterlijk de hele wereld er kennis van kan nemen. De krant is in kleur, geïllustreerd met zelfgemaakte foto's (met behulp van een scanner ingevoerd in de PC) en bevat een mogelijkheid voor lezers om hem automatisch per e-mail een reactie te sturen. Ook heeft hij zich zelf geabonneerd op een gratis elektronische nieuwsbrief over Ajax.

 Wees gerust, ik ga u niet wijsmaken dat u moet. Internet en andere nieuwe media hebben voor elk wat wils, maar dat geldt ook voor musea, theater, concerten en de vrije natuur. En het gebruik maken van Internet is wel een tijdrovende hobby. Hoeveel tijd je ook uitspaart aan wandelingen naar de brievenbus en dergelijke, het is toch net zoiets als met betere verbindingen in het verkeer: als we ons sneller kunnen bewegen steken we niet de tijdwinst in onze zak maar vertonen we de neiging verder van ons werk te gaan wonen. Zo zult u, als u de smaak te pakken krijgt, de neiging hebben méér contacten te onderhouden via dat heerlijke snelle medium in plaats van dezelfde contacten in minder tijd af te handelen. Tegelijkertijd zult u nu en dan te maken hebben met een technisch probleempje, het vervangen van een programma door een nieuwe versie of het installeren van een computeraccessoire die u na lang dubben hebt aangeschaft. Dus als u zeker weet dat uw huidige liefhebberijen er niet onder mogen lijden is het misschien riskant een groot bedrag in een nieuwe computer te steken.

 Aan de andere kant is de kans groot dat u ook voor uw huidige hobby in Internet een handig hulpmiddel vindt. Fanatieke lezers kunnen de uitleenadministratie van een bibliotheek raadplegen en meteen zien of een boek in de collectie zit, en zelfs of het is uitgeleend (overigens zijn nog lang niet alle bibliotheken zo modern, maar de meeste universiteitsbibliotheken wel). Soms is reserveren zelfs mogelijk. Ook zijn er talloze boeken gratis in elektronische vorm te krijgen op Internet. Die moet u dan thuis lezen via het scherm of zelf uitprinten - toegegeven, dat is behelpen, maar het kost dan ook vrijwel niets.

 Internet is verder royaal voorzien van populair-wetenschappelijke informatie, zoals artikelen en foto's over sterrenkunde en ruimtevaart. Nieuwsverslaafden vinden elektronische kranten te kust en te keur, ook elektronische editities van de vertrouwde dagbladen. Reislustigen kunnen van alles en nog wat over hun reisdoel te weten komen, of een reisdoel bepalen, via Internet. Egyptische tempels, de binnenstad van San Francisco, de Himalaya, alles is in woord en beeld te vinden. Op talloze plaatsen staan zelfs camera's waarvan het beeld live op Internet wordt doorgegeven, zodat u met eigen ogen kunt zien wat voor weer het is in Rome, Oslo of Scheveningen. Zelf heb ik eens de hand weten te leggen op een lijst met alle Kneipen van München, maar als u in balletvoorstellingen bent geïnteresseerd dan kunt u daar zeker ook het nodige over vinden. Spoorboekje raadplegen, vliegticket boeken, hotel reserveren, het bestaat allemaal al. Ik heb eens een paar heel lekkere Keniaanse recepten bemachtigd na een elektronische oproep. Afzender: iemand in de VS die ik nooit heb ontmoet en waarschijnlijk ook nooit zal ontmoeten.

 Maar is het dan niet moeilijk, al dat nieuwerwetse gedoe? De eerlijkheid gebiedt te zeggen: ja. Alle 'nieuwe media', wat je daar ook toe mag rekenen, hebben lastige kanten. De oorzaak: de uitgebreide mogelijkheden, uit elkaar te houden met véél knopjes, die vaak elk meer dan één functie hebben. Er zijn verschillende moeilijkheidsgraden. De afstandsbediening van de TV, op zichzelf ingewikkeld genoeg, is een kwestie van uit het hoofd leren. Teletekst is even een weet, en het bedienen van een fax is geen heksentoer. Het is vooral even wennen. Het bedienen van een videorecorder wordt al moeilijker, omdat je zelfs met een goede handleiding het hoofd wel zeer koel moet houden. Ook het gebruik van een mobiele telefoon, met z'n voice mail (een soort antwoordapparaat in de telefooncentrale), z'n buzzing-(vroeger: semafoon-) en e-mailfaciliteiten, z'n nummergeheugens, doorschakelfunctie en Joost mag weten wat nog meer, is niet makkelijk. Een satellietontvanger is een uitgesproken vervreemdend apparaat omdat het radio en televisie tegelijk ontvangt en dus zowel op de versterker van de stereo-installatie als op de televisie en/of de video aangesloten moet worden. Tegelijkertijd is wàt hij precies ontvangt afhankelijk van de stand van de schotel op het dak. Het installeren van zo'n machine kun je beter aan een vakman overlaten, en gelukkig doet die dat graag.

 Een PC is het toppunt van veelzijdigheid (zo kan een moderne computer behalve Internet verkennen in principe óók televisie vertonen, faxen en telefoneren) en is daardoor het toppunt van ingewikkeldheid. Veel mogelijkheden zitten zo diep verstopt in het apparaat dat je ze alleen vindt als je weet dat ze er zijn, en dan moet je er nog hardnekkig voor zoeken. Handleidingen zijn zo dik dat doorlezen geen doen is, en iets erin opzoeken eigenlijk ook niet. En als je een probleem hebt met bijvoorbeeld een modem, moet je dan kijken in de handleiding van de computer, die van de modem, die van Windows (het programma dat de meeste computers bestuurt) of die van het communicatieprogramma (dat de modem bestuurt)? Daar komt bij dat produkten van verschillende fabrikanten soms niet met elkaar blijken te kunnen samenwerken. Gevolg daarvan is dat u niet altijd een vakman zult kunnen vinden die in staat is een probleem voor u op te lossen. Met de PC sta je er vaak alleen voor. Een remedie hiertegen is overigens al uw spullen bij dezelfde zaak te kopen, dan bestaat de kans dat een medewerker u helpt met installeren.

 Dit vertel ik niet om u af te schrikken maar om duidelijk te maken dat u het zèlf moet willen. Als u aan een computer en een Internetabonnement begint omdat een minister, een industrieel, een hoogleraar of een journalist zegt dat dat goed voor u is, zult u bij problemen verwijtend naar uw zegsman kijken en niet gemotiveerd zijn om op zoek te gaan naar de oorzaak. Begint u eraan omdat u, wie weet door de voorbeelden in dit verhaal, een doel heeft, dan heeft u niemand iets te verwijten en bovendien hebt u een reden om de problemen te lijf te gaan, al dan niet met hulp van derden (zo heeft de Hobby Computer Club in Houten een beginners-gebruikersgroep, en zo is er een Seniorweb waar ouderen allerlei assistentie kunnen krijgen, om te beginnen met de aanschaf en installatie van een PC). En dan zult u er beslist uit komen.

 Behalve technische moeilijkheden kunt u ook andere obstakels tegenkomen. U kunt van mij aannemen dat Internet informatie bevat over elk denkbaar onderwerp, maar deze informatie op eigen kracht vinden is een opgave. Er zijn 'zoekmachines' op Internet, waar u zoekwoorden kunt intikken, maar niet zelden is de opbrengst aan relevante documenten zo groot dat dàt juist weer een probleem wordt.

 Iedere gebruiker van Internet moet op zijn hoede zijn voor digitaal vandalisme. Het meest reële gevaar komt van virussen, kwaadaardige programmaatjes die schade aanrichten. Op Internet zijn veel nuttige computerprogramma's en documenten te krijgen die via de verbinding van de computer met Internet binnengehaald kunnen worden, het zg. downloaden. Dergelijke bestanden kunnen in principe virussen bevatten. Paniek is niet nodig, het aantal keren dat schrijver dezes ermee te maken heeft gehad is op de vingers van één hand te tellen, en een concrete besmetting is heus niet levensbedreigend, zelfs niet voor de computer. Wel is het verstandig een virusscanner op nieuw verworven bestanden los te laten voordat u de bestanden gebruikt - een virusscanner is een programma dat test of een bestand besmet is of niet. Zowel via Internet verkregen materiaal als van derden afkomstige schijven moeten altijd gecontroleerd worden, dan kan er weinig mis gaan.

 Zo zijn er wel meer 'bezwaren' te noemen. Op Internet is het nodige pornografische, racistische en gewelddadige materiaal in omloop. Maar het is niet eerlijk het medium daar de schuld van te geven. Ook de drukpers kan er wat van. Internet wordt gebruikt door mensen, en mensen - althans sommige - zijn nu eenmaal geneigd tot dit soort dingen. Bijzonder voor Internet is het feit dat iedereen met weinig middelen materiaal kan publiceren zonder dat er een redactie, uitgever of drukker controle uitoefent. Wat eenmaal op Internet staat is wereldwijd en onmiddellijk toegankelijk, althans voor iedereen met een Internetaansluiting. Doordat Internet relatief nieuw is trekt het nogal de aandacht. Om al deze redenen wordt er veel ophef gemaakt over onfatsoenlijk of crimineel materiaal op het Net. Daar staat tegenover dat je op Internet echt alleen maar porno vindt als je porno zoekt. Per ongeluk op iets dergelijks stuiten - wat op straat wel kan - is op het computernetwerk haast niet mogelijk.

 Een heel ander soort probleem is het risico van verslaving. Sommige mensen raken zo in de ban van Internet dat ze uren per dag on-line zijn en nauwelijks meer iets anders doen. Ook dat is een fenomeen dat niet zomaar op het conto van het medium geschoven kan worden. Het is heel wel mogelijk dat zulke mensen zonder Internet verslaafd zouden zijn geweest aan kopen, gokken, eten of drugs. Maar dat de tijd vliegt wanneer je van lokatie naar lokatie flitst, meningen leest en meningen geeft, vragen stelt of beantwoordt, eigen creaties maakt en publiceert, dat kan ik persoonlijk getuigen. Een milde vorm van verslaving aan Internet komt veel voor en is misschien juist een compliment voor dit nieuwe verschijnsel.

 En zoals dat wel vaker gaat, proberen futurologen, cultuurfilosofen en allerhande goeroes zich er meester van te maken. Niet naar luisteren. Wat ze al niet voor onzin hebben uitgekraamd. We zouden een papierloos kantoor krijgen. Er wordt vandaag meer papier gebruikt dan ooit, mede door alle aan computers gekoppelde printers. Krant, tijdschrift, radio en tv zouden in hun bestaan bedreigd worden. Niet alleen is het tegendeel het geval (onder andere verschijnen er tientallen zeer succesvolle tijdschriften over computers en Internet), we kunnen ook vaststellen dat in het verleden zelden een nieuw medium andere heeft doen verdwijnen. Ondanks de televisie bijvoorbeeld bestaan de bioscoop, de radio en de krant nog steeds. De elektronische democratie zou uitbreken, met discussies en zelfs het uitbrengen van stemmen via computers. Deze voorspelling negeert het feit dat mensen nu ook al op allerlei manieren kunnen discussiëren en hun mening vormen, maar dat de meeste mensen daar helemaal geen behoefte aan hebben. Stemmen moet je doen op een manier die voor iedereen open staat en het zal nog lang duren voordat de computer zo wijd verbreid is als de benenwagen waarmee we (bijna) allemaal naar het stemhokje gaan. Onzinnige voorspellingen van het ogenblik betreffen besturing van computers met gesproken commando's (dat zal een geroezemoes worden in de kantoortuinen), invoeren van tekst met pennen in plaats van toetsenborden (waarom zouden ze toch in de vorige eeuw de schrijfmachine hebben uitgevonden?) en het gratis verstrekken van computers en data-aansluitingen (elektriciteit zou ook gratis worden weet u nog?).

 Voorspellingen zijn niet mogelijk. De opkomst van de computer zelf is niet voorspeld. De opkomst van Internet is niet voorspeld. Het ontstaan van het World Wide Web, het gebruikersvriendelijke, grafische, klikbare deel van Internet, is niet voorspeld. Echt nieuwe dingen worden niet voorspeld, omdat niemand ze zich kan voorstellen voordat ze er zijn. Ze vinden soms wat moeilijk ingang omdat de meeste mensen de gebeurtenissen pas begrijpen als ze eraan meedoen. Daarom: doe mee. Beschouw het als een voorrecht te leven in een tijd dat er echt nieuwe dingen gebeuren.

 ---------------------

Klik hier voor links naar bibliotheken, reisorganisaties en dergelijke.

---------------------

 Organisaties:

 = HCC: 030-6378788 of De Molen 24, 3994 DB Houten

= Stichting SeniorWeb, Postbus 222, (NL) 3500 AE Utrecht

tel. 030-2769945, fax. 030- 2713649, email: info@seniorweb.nl.

= Consumentenbond, Postbus 1000, 2500 BA Den Haag, (070) 445 45 45.

 ---------------------

Boeken door de auteur van dit artikel:

= Mythen van het Computertijdperk (Meulenhoff 21,90), over zin en onzin omtrent computers.

= ComputerPlus, doe méér met uw PC (Teleac, 149,50, met twee CD-ROM's)

Deze cursus wordt in maart en in december herhaald, informatie bij Teleac, 035-6293456.

 ---------------------

Andere bruikbare boeken:

= Het Cyberisch Feest, Yvette Cramer en Robert van Weperen, Addison-Wesley

= Internet in Nederland, K. Nijhof en R. Mostert, Addison-Wesley

= Internet voor Kinderen, Addo Stuur, Bruna Informatica (Schaam u niet, u vindt Annie M.G. Schmidt en het Jeugdjournaal toch óók leuk?)

 ---------------------

Voorbeelden van CD-ROM's:

= PTT Telecom CD-foongids

= Encarta 98 Winkler Prins encyclopedie

= Natuur en Techniek: Het Digitale Archief

= Leonardo 2.0 (Domus), over Leonardo da Vinci

= Escher Interactief (Bruna Informatica), over Maurits Escher

= Internet Cursus (Davilex)

Prijzen kunnen per winkel en per maand verschillen.

 ----------------------

WOORDENLIJST

Buzzer - zie pieper

 CD-ROM - Compact Disc met computerbestanden, met het blote oog niet te onderscheiden van een muziek-CD. Vrijwel iedere nieuwe computer wordt verkocht met een ingebouwde CD-ROM-speler. Veel computerprogramma's zoals spelletjes en kantoorsoftware worden op CD verkocht, evenals grote naslagwerken. Encyclopedieën, nationale telefoonboeken, jaargangen van tijdschriften, ze zijn steeds vaker op CD-ROM verkrijgbaar. Dat scheelt meters boekenplank. De afkorting CD-ROM staat overigens voor Read-Only Memory, omdat gewone CD's niet beschreven of gewist kunnen worden.

 Downloaden - Bestanden naar de eigen computer halen vanaf (bijvoorbeeld) Internet. Het tegenovergestelde, bestanden ergens anders heen transporteren, heet uploaden.

 E-mail - Ook wel: elektronische post. Manier om tekstberichten van de ene computer naar de andere te sturen. Bestanden die niet uit tekst bestaan (zoals programmabestanden of grafische bestanden) kunnen als 'attachment' met een e-mailbericht meereizen. E-mail is mogelijk binnen elk netwerk van computers; meestal wordt bedoeld e-mail via Internet. Daarvoor is een apart e-mailprogramma op de computer nodig, waarmee berichten kunnen worden ontvangen, gelezen, geschreven en verzonden.

 Homepage - Bestand of groep bestanden die een Internetgebruiker plaatst op een harde schijf bij zijn Internetaanbieder of provider, op een computer die permanent in verbinding staat met Internet. De computer van de gebruiker zelf is niet constant verbonden met Internet, omdat dat gaat via een telefoonlijn tussen gebruiker en provider. Die kost in de goedkope uren 1,80 per uur en wordt dus door de gebruiker steeds zo snel mogelijk weer verbroken. Daarom is een homepage bij de provider voor een gebruiker de beste manier om bestanden permanent voor de buitenwereld toegankelijk te maken. Zo kan iedereen zijn eigen werk publiceren.

 Internet - Internationaal netwerk van onderling verbonden computers, die gegevens van willekeurige soort kunnen uitwisselen. De kiem van Internet is in de jaren '60 gelegd door het Pentagon, daarna nam de wetenschappelijke wereld de zaak over. Inmiddels is het netwerk aan een derde leven begonnen als instrument voor het zakenleven.

 Modem - Apparaat dat computerbestanden omzet in signalen die door een telefoonlijn kunnen. De naam komt van Modulator-demodulator, wat slaat op het coderen en decoderen van de bestanden, Om Internet te kunnen gebruiken is een modem een vereiste, of een equivalent apparaat voor ISDN-lijnen of de televisiekabel.

 Nieuwsgroepen - Soort elektronische prikborden op Internet. Moeten gelezen worden met een speciaal programma, een 'nieuwslezer'. Een bericht dat in een nieuwsgroep wordt geplaatst is voor de hele wereld te zien en blijft enkele weken staan. Lezers kunnen een reactie sturen aan de nieuwsgroep zelf, zodat iedereen de reactie kan zien, of aan de afzender persoonlijk. ER zijn duizenden nieuwsgroepen; elk is in één onderwerp gespecialiseerd en trekt een eigen publiek. Meestal is er geen redactie die bijdragen selecteert; alles wordt dus geplaatst.

 On-line - In verbinding met (meestal) Internet. Het tegenovergestelde, wanneer de verbinding is verbroken, heet off-line.

 Pieper - Ook wel: buzzer, semadigit of semafoon. Apparaat dat tot piepen gebracht kan worden door een bepaald telefoonnummer te kiezen. Na het kiezen van het nummer van de pieper kan de persoon die opbelt meestal nog een aantal cijfers intoetsen, die dan op een venstertje van de pieper te zien zijn. Dit kan bijvoorbeeld een telefoonnummer dat de bezitter van de pieper dringend moet bellen.

 Provider - Ook wel: Internetaanbieder. Een organisatie die aansluitingen op Internet verkoopt in de vorm van een abonnement. De provider is voor Internet wat PTT Telecom is voor de telefoon. De gebruiker legt een tijdelijke verbinding met de provider, via een telefoonlijn, ISDN-lijn of via de televisiekabel; de provider is als het ware de oprit naar de elektronische snelweg en is zelf permanent met verschillende computers met het internationale netwerk verbonden. Er zijn alleen al in Nederland tientallen providers, en de meeste hebben verschillende vestigingen zodat zoveel mogelijk abonnees tegen lokaal telefoontarief kunnen inbellen.

 Virus - Klein computerprogramma dat erop gericht is zichzelf te vermenigvuldigen. Virussen verbergen zich in programmabestanden, in de aanloopgroef (de bootsector) van een schijf of in documenten. Ze kunnen een computer besmetten door het gebruik van een besmette diskette of door het downloaden van besmette bestanden. Daarom moet alle materiaal waarvan niet honderd procent zeker is dat het 'schoon' is voor gebruik worden gecontroleerd door een virusscanner, een programma dat virussen kan herkennen.

 Voice mail - In plaats van een antwoordapparaat kan een telefooncentrale tegenwoordig ingrijpen als een abonnee niet thuis is. Voor degene die belt lijkt het of een antwoordapparaat opneemt, met een boodschap die de abonneen in kwestie via zijn eigen telefoon heeft ingrsproken. Belangrijk verschil is dat de voice mail ook in actie kan komen als de abonnee bezet is. Voice mail afluisteren doe je door een bepaald telefoonnummer te draaien. Dat kan dus vanaf elk toestel, zelfs in het buitenland. Vaak is wel een pincode nodig.

 Windows - Besturingssysteem voor computers. Het besturingssysteem is het programma dat bij inschakelen van de machine automatisch start en dat de verschillende onderdelen laat samenwerken. Computers van het merk Apple hebben het Mac OS (Operating System) als besturingssysteem. De meeste moderne besturingssystemen werken met een muis, die gebruikt wordt om op het scherm ikonen aan te wijzen die bestanden of programma's voorstellen. Door te klikken met de muis wordt een aangewezen bestand geopend of een programma gestart.

 World Wide Web - Gebruikersvriendelijk deel van Internet waarop men met de muis van pagina naar pagina kan klikken. Het WWW kenmerkt zich verder door 'multimediale' elementen, dat wil zeggen plaatjes, geluid en andere franje.

 Zoekmachine - Programma op het World Wide Web waarin je zoekwoorden kunt invoeren. Het programma zoekt dan in een gegevensbank (die dagelijks wordt bijgewerkt) waar op het WWW de zoekmachine de opgegevenen combinatie van gegevens heeft aangetroffen en stuurt de aanvrager de betreffende adressen. Er is een tiental populaire zoekmachines voor het WWW als geheel en een stuk of vier voor Nederland.

Dit artikel mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Copyright Herbert Blankesteijn.

• Terug naar het Internetmenu.
• Terug naar het Computermenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.