Niemand praat ooit over de uitvinding van het vuur. Toch is vuur er wel of niet. Je kunt het maken of je kunt het niet. Er moet een keer iemand zijn geweest die voor het eerst kunstmatig een vuurtje stookte. Dat maakte indruk op de buren! Wat een gevoel van macht. De uitvinder van het vuur.
Het vuur is als uitvinding niet erkend. We hebben het over 'het wiel uitvinden' en over 'het buskruit niet uitgevonden hebben' maar zo'n uitdrukking over vuur bestaat niet, terwijl vuur toch veel belangrijker is geweest in de geschiedenis. We hebben het over primitieve gemeenschappen die al dan niet 'over vuur beschikten'. In plaats van een eigen verworvenheid lijkt het zo een passieve kwaliteit, alsof het vóór dan wel na de visite van Prometheus is geweest.
De knop is net als het vuur een miskende uitvinding. Er moet ooit iemand zijn geweest die voor het eerst met een kleine handeling híer een groot effect dáár bewerkstelligde. Wat een triomf! Wat een ontsteltenis bij de toeschouwers. De uitvinder van de knop.
Zoals het rotje, de Space Shuttle, de atoombom en wat mij betreft de Super Soaker van het buskruit afstammen en het automobiel, de windmolen en de klok van het wiel, zo heeft ook de knop een rijk begroeide stamboom. Wat de oervorm is van de knop zullen we nooit weten maar onze wereld is vol van zijn nazaten. De drukknop (van deurbel tot PC), de draaiknop (van volumeregelaar tot autostuur), de hefboomschakelaar (van lichtknop tot wisselbediening), de schuifregelaar (van thermostaat tot studiofader) en de joystick (van spelcomputer tot Airbus) horen allemaal bij deze invloedrijke familie.
Behalve verwaarloosd als uitvinding is de knop verguisd als maatschappelijk fenomeen. Voor de liefhebbers is de knop al te vanzelfsprekend, voor de rest van de wereld betekent hij vervreemding. TV, PC, knoppen staan voor gebrek aan contact met de werkelijkheid. 'Kijk toch eens wat een knopjes,' roep ik likkebaardend bij het zien van een nieuw model camcorder in de etalage. 'Ja nou,' antwoordt mijn vrouw afwezig en tuurt langs de gevels op zoek naar de volgende schoenenzaak.
Vrouwen hebben net als bejaarden en kinderen geen affiniteit met knopjes. Bij ouden van dagen is het vergeeflijk en onherstelbaar, bij kinderen gaat het vanzelf over, bij vrouwen is het een raadsel. De goeden niet te na gesproken, in meerderheid hebben vrouwen niets met knoppen. Ik moet hierbij denken aan J.H. Donner, de schaker. Die heeft veel geschreven over het feit dat vrouwen niet kunnen schaken. Donner kwam tot de conclusie dat mannen hun scherpere intuïtie uitbuiten terwijl vrouwen niets hebben aan hun surplus aan intelligentie omdat schaken nu eenmaal een geluksspelletje is.
Waarom moeten vrouwen geen knoppen? Vrouwen zijn praktisch. Mannen vergapen zich aan het sex appeal van hun computer; de vrouw wil weten wat ze er voor nuttigs mee kan doen, om vervolgens te kiezen voor een citruspers. Nogmaals, er zijn natuurlijk afwijkingen van het gemiddelde en ik weet geen oorzaken, maar dit zijn feiten die iedereen kan vaststellen, wat sociologen overigens inderdaad hebben gedaan.
Anderzijds zijn vrouwen zoals bekend emotioneel en volstrekt onpraktisch. Zodra knoppen iets praktisch doen gaat het mis. Er zijn auto's die weigeren te starten wanneer er een vrouw achter het stuur zit. Stereoinstallaties gaan op tilt, zekeringen slaan door, computers crashen, telefoons en faxen geven niet thuis als een vrouw zich meldt. Geen wonder dat vrouwen niet van knoppen houden.
Kortom, voor zover vrouwen praktisch zijn mijden ze de knoppen. Voor zover ze onpraktisch zijn is dat een reden te meer om knoppen te mijden. Bij mannen is het precies andersom. Praktisch of onpraktisch, knoppen zijn leuk. Nature of nurture, het is in ieder geval een zichzelf versterkende neiging. Waarom geeft de versterker geen geluid? De knoppofoob mist ervaring, ziet matzwarte cilindertjes en vierkantjes zonder samenhang of betekenis, wendt zich af en roept hulp. De knoppofiel checkt in één oogopslag de volumeregelaar, welke set luidsprekers is ingeschakeld, welke bron, of de tuner misschien naast de optimale afstemming staat enzovoorts. Net als een ervaren schaker die de echt slechte zetten niet eens overwéégt waar de beginner zich suf piekert over 1. a2-a4.
Ik stem voor 'Nature'. Knoppen geven een gevoel van macht, net als vuur, en macht is de hobby van de mannelijke aap. Jongens stoken fikkies, vrouwelijke pyromanen bestaan niet. Mannen willen knopjes omdat ze onpraktisch zijn en emotioneel.