Als dat waar is, hoeven we daar niet moeilijk over te doen. Niemand weet meer hoe je vuur maakt, niemand kent de Bijbel uit zijn hoofd, niemand kan meer een koe melken. Overbodige vaardigheden verdwijnen. Tant pis.

Dat het handschrift verdwijnt, hoeft niet de schuld van de computer te zijn. Zelf heb ik een karikatuur van een handschrift. Dat is de schuld van twee respectabele instituten. Ten eerste de lagere school, waar ik als slim ventje te veel vrijheid kreeg en niet werd gedwongen te leren wat andere kinderen leerden. Aan elkaar schrijven? Ik vertikte het. En ten tweede mijn laatste leraar Latijn, die altijd de vertalingen die we als huiswerk hadden moeten maken, in een straf tempo oplas. Wie niets had uitgevoerd, moest hem al schrijvend bijhouden. Zo ben ik op zestienjarige leeftijd alsnog aan elkaar gaan schrijven - al had het met schrijven weinig meer te maken. Niemand kan mijn krabbels ontcijferen, soms ikzelf niet eens. Geheimschrift kan nuttig zijn, maar ik ben jaloers op iedereen die mooi en leesbaar schrijft. Mooi én leesbaar - ik ken mensen van het oude stempel met een regelmatig, sierlijk handschrift, waar ik nauwelijks letters in herken. Zou de kunst van het handschrift lezen ook op zijn retour zijn? Doch terzake: mijn handschrift is genekt door de klassieken, niet door de pc.

Met mijn voorgeschiedenis ben ik niet representatief. In het algemeen denk ik dat de bedreiging van het handschrift niet zit in alternatieve manieren van schrijven als de typemachine en de pc, maar in zaken die ons van het schrijven afhouden. En dat zijn de tv, die ons van alles afhoudt, en de telefoon, die er verantwoordelijk voor is dat we met familie, kennissen en relaties communiceren zonder pen en papier. E-mail zorgt er voor dat er juist weer wel geschreven wordt. Niet met de hand, maar dat werd toch al niet meer gedaan.

Eigenlijk is het vreemd dat er op scholen nog zo lang zo veel aandacht is gegeven aan schrijven met de hand. Wie heeft er na de middelbare school ooit nog een pen vastgehouden? Sinds decennia schakelt de mens bij het volwassen worden over op het toetsenbord: per traditie dat van de schrijfmachine en sinds kort dat van de computer. Handschrift is al een eeuw uit de tijd. Voor het maken van een aantekening, een boodschappenlijstje en een kattebelletje, hoef je niet te kunnen calligraferen. Blokletters voldoen. Hanepoten ook.

Mijn kinderen hebben een leesbaar en regelmatig, inderdaad niet erg karakteristiek handschrift. Laat ze nu maar tikken, dan kan dat handschrift in elk geval niet meer bedorven worden. Ik vind het belangrijker ze hun eigen woorden gebruiken. Maar ik sluit niet uit dat, in het Copy & Paste-tijdperk, ook die vaardigheid naar het rijtje 'vuur maken' - 'Bijbel citeren' - 'koe melken' verhuist.

Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.

• Terug naar het Intermediairmenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.