Internet staat bekend als het 'terrein' waar veel zaken voor niets te krijgen zijn. Vooral software voor computers, nieuws en andere tekstuele informatie, beeldmateriaal en muziek zijn gratis verkrijgbaar voor wie even zoekt. Een aansluiting op Internet zelf kost wel geld. Wie Internet heeft op de werkplek betaalt niets, maar in dat geval doet de werkgever dat. Een gewone consument die thuis een Internetaansluiting wil, betaalt honderden guldens tot duizend gulden op jaarbasis, afhankelijk van de aanbieder en het soort abonnement.

Het ziet ernaar uit dat hier verandering in komt. De afgelopen weken is het ene na het andere initiatief genomen om consumenten gratis Internet te bieden. Sommige daarvan zijn af te doen als uitzonderingen. Zo krijgen de 2000 inwoners van het Pacifische eiland Niue een gratis account. Niue heeft recht op de Internetadressen eindigend op .nu. Deze zijn zeer gewild, niet in de laatste plaats in het Nederlandse taalgebied (zo is er een site met het adres http://www.wetten.nu - een andere is te vinden op http://hoe.laat.is.het.nu). Niue verkoopt deze namen; inmiddels zo'n 30.000 stuks, á 25 dollar per jaar en kan met het verdiende geld wel iets leuks doen voor de onderdanen.

Verschillende organisaties bieden gratis Internet aan een speciale groep met een speciaal doel. Vorige week gaf het bedrijf Free-PC in de VS 10.000 computers met Internetaansluiting weg aan mensen die wilden meedoen met een marktonderzoek. De Nederlandse computerclub HCC heeft voor alle bijna 100.000 leden vanaf maart gratis Internet, in een poging een sterkere band met de leden te krijgen, en natuurlijk meer leden.

Maar gratis Internet wordt een algemeen verschijnsel. De meest spectaculaire ontwikkelingen vinden plaats in Engeland. De elektronicaketen Dixons is daar vijf maanden geleden begonnen met Freeserve, een gratis Internetaanbieder waarbij de klant alleen telefoonkosten betaalt. Freeserve heeft binnen een half jaar 900.000 abonnees binnengehaald. De supermarktgigant Tesco volgde, en vorige week is bekend geworden dat ook British Telecom (BT) Internet voor niets gaat aanbieden. In Nederland kan iedereen zich aanmelden bij Internetaanbieder Wish voor in ieder geval een jaar gratis Internet. Wish is als Limburgse provider begonnen en heeft inmiddels zoveel inbelpunten door het hele land dat iedereen tegen lokaal beltarief van een gratis account gebruik kan maken.

Waar doen ze het van? Van BT is het nog het beste te begrijpen. Gratis Internetgebruik levert het bedrijf inkomsten op door betaald gebruik van het telefoonnet. Tesco biedt de Internettoegang aan kaarthouders, aan vaste klanten dus, en gebruikt informatie over zijn Internetgebruikers voor marktonderzoek en voor individueel adverteren, behalve bij diegenen die melden daarvan niet gediend te zijn. Abonnees kunnen ook online winkelen bij Tesco maar die mogelijkheid bestaat nog maar in enkele Britse steden.

Het Nederlandse Wish heeft een andere aanpak. Het wil de toegestroomde klanten lokken naar een site waar bedrijven zich verzamelen die koopwaar aan te bieden hebben. Deze bedrijven moeten daarvoor betalen en zo Wish uit de kosten, en liefst aan winst helpen. Wish is er nog niet helemaal van overtuigd dat dit lukt. Op de site van het bedrijf kunnen gretige klanten lezen dat na een jaar wordt bekeken of de dienst gratis kan blijven. Net als bij de HCC betalen abonnees wel eenmalig een bedrag van bijna twee tientjes voor toezending van een CD met software. E-mail kan bij Wish alleen worden gelezen en geschreven wanneer de telefoonverbinding open staat, wat ongebruikelijk is en duurder. Een abonnement met normale mailafhandeling kost 60 gulden.

Een vraag die in de praktijk moet worden beantwoord is: hoe goed zal de service zijn van gratis Internetproviders? De verwachting bij andere aanbieders is dat ze zullen beknibbelen op de capaciteit van hun verbindingen, zodat de klant thuis lang moet wachten op opgevraagde pagina's. Zelf ontkennen de gratis aanbieders dit in alle toonaarden. Hulp aan gebruikers met moeilijkheden zal niet gratis zijn; meestal is daarvoor een telefoonnummer met een extra hoog tarief. Het is niet gezegd dat de hulp slechter zal zijn dan tot nu toe gebruikelijk. Bij de 'gewone' aanbieders zijn veel klachten over bereikbaarheid en deskundigheid van het personeel.

De Internetaanbieders die hun inkomsten halen uit abonnementsgeld, komen in een lastig parket. Woordvoerders van aanbieders World Online en Xs4all wijzen op de verborgen kosten van 'gratis' Internet en op de mogelijk slechtere kwaliteit. Ze zeggen geen plannen te hebben om op dezelfde manier te gaan stunten. R. van der Linden van World Online is sceptisch over het succes van Freeserve: 'Dat getal van 900.000, dat betreft aanmeldingen. Of al die mensen hun account ook gebruiken is de vraag.' Het gedrag van BT, dat eerst een tarief per minuut vroeg voor zijn Internettoegang en dat nu heeft afgeschaft, bewijst dat er wel degelijk een druk op de prijzen kan ontstaan.

Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.

• Terug naar het Internetmenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.