Satellietnavigatie terug naar tijdstip 0

Herbert Blankesteijn, NRC Handelsblad 21-8-'99

De komende nacht doen pleziervaarders, zwerfsporters en automobilisten die zich oriënteren op het Global Positioning System (GPS) er goed aan hun apparatuur in de gaten te houden. Door een millennium-achtig probleem kan de berekening van de positie opeens in het honderd lopen.

Het GPS is een systeem dat de positie van een aantal satellieten gebruikt voor plaatsbepaling op de grond. Er draaien 24 GPS-satellieten rond de Aarde en daarvan zijn er voor iedereen altijd minstens drie boven de horizon. Uit de tijdsverschillen van de signalen die deze kunstmanen uitzenden kan een ontvanger zijn positie berekenen, tot op circa tien meter nauwkeurig. Een GPS-ontvanger is al te koop voor 500 gulden.

Uitgangspunt is, dat de ontvanger precies weet waar de 24 satellieten uithangen. Daarvoor is het nodig de tijd te weten. Om die reden maakt een klok deel uit van het GPS-systeem. Onderdeel van deze klok is een wekenteller; deze is begonnen met tellen op 5 januari 1980 en heeft ruimte voor 1024 weken. Vandaag is de laatste dag van week 1023 en vannacht om middernacht zal de teller weer op 0 springen.

De satellieten van het GPS, dat overigens door het Pentagon is gecreëerd, 'weten' al dat hiermee een tweede cyclus begint. Maar niet alle ontvangers weten het. Wel de meeste professionele systemen aan boord van schepen en vliegtuigen, en ook apparaten van minder dan twee jaar oud. Maar sommige oudere consumentenontvangers kunnen in de kleine uurtjes van de komende nacht gaan denken dat het weer 5 januari 1980 is, zullen uitgaan van de toenmalige positie van de satellieten, en berekenen dus een verkeerde positie. Een automatische piloot die zich op het GPS oriënteert moet daarom in de komende nacht wel in de gaten worden gehouden.

Volgens de Nederlandse importeur van een van de vele merken GPS-ontvangers bestaat er voor vrijwel alle oudere ontvangers een remedie: de 'koude start'. De ontvanger neemt dan de tijd om zich alle actuele informatie te laten toezenden door de satellieten, inclusief een nieuwe datum. Dit duurt ongeveer een uur in plaats van de gebruikelijke paar minuten. Dit moet dan elke keer bij het inschakelen gebeuren, totdat de software van het apparaat is vernieuwd. Een update van de programmatuur is bij vrijwel alle ontvangers mogelijk; het is het beste daarvoor de leverancier te raadplegen.

Deze 'GPS Rollover' is verwant aan het millenniumprobleem dat zich in computers zal voordoen op 1 januari 2000. Maar het is veel eenvoudiger te verhelpen en het aantal systemen dat ermee te maken heeft is veel kleiner. Daarom is de angst voor rampen het komende weekeinde niet groot.


Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.