Voor de zich oriënterende consument is het belangrijker te weten op welke punten de mogelijkheden van de aanbieders kunnen verschillen, dan te horen wie op dit moment de mooiste combinatie van eigenschappen heeft. Dus als je op zoek bent naar een gratis Internetaccount, waar moet je dan op letten?

Het begint al bij de aanmeldprocedure. Sommige providers brengen kosten voor de registratie in rekening; andere niet. Het gaat om een bedrag dat uiteenloopt van vijf tot vijfentwintig gulden. Wie ook dit laatste geeltje nog wil uitsparen moet zoeken tot hij een gratis gratis provider vindt. Dat kan via websites (als de aspirant-internetter zich op het werk of bij de buren toegang kan verschaffen) of door in een boekhandel, postkantoor of computerzaak een installatie-cd-rom op te halen. Overigens maak je bij gratis internet nog wel kosten: de lokale telefoonverbinding met de provider via de modem. Bij langdurige sessies kan dat aardig oplopen.

Wie haast heeft moet geen installatie-cd bestellen. Het kan maanden duren voor deze via de post arriveert. Wish en Freeler bijvoorbeeld hebben lange wachtlijsten gehad. Deels heeft dat te maken met problemen bij het verzenden van de cd's, deels met de technische onmogelijkheid tienduizenden newbies tegelijk toe te laten. Wie ergens even een verbinding kan lenen, bij de werkgever of bij de buren, kan via Internet binnen een kwartier een werkend account hebben bij bijvoorbeeld Wanadoo en Zonnet.

De installatie-cd's die de meeste gratis internetproviders uitdelen zijn buitengewoon handig bij het tot stand brengen van de instellingen, maar er is een goede reden om deze cd's niet te gebruiken. Bij gratis Internet is de kans op bezettoon tijdens het inbellen bij de provider wat groter dan bij een betaalde aansluiting (dit is aanvankelijk door verschillende aanbieders bestreden maar de ervaring heeft geleerd dat dit wel degelijk het geval is). Daarom verdient het aanbeveling bij verschillende aanbieders een gratis account te nemen. Werkt het ene niet, dan doet het andere het wel. Maar de automatische installatieprocedure die door de cd-rom van een bepaalde aanbieder wordt uitgevoerd, regelt een aantal instellingen zodanig dat de internetaansluiting alleen goed werkt wanneer bij de betreffende provider wordt ingebeld. Wie dus op zijn computer twee of drie verbindingen prepareert met behulp van de cd's van drie aanbieders, zal merken dat alleen de laatst aangemaakte goed werkt. Van de andere is een deel van de instellingen al weer ongedaan gemaakt. Kies dus liever voor een 'handmatige' installatie; die wordt meestal op dezelfde cd of op dezelfde website beschreven. Als de handleiding wijzigingen voorstelt in de instellingen van de browser (meestal Internet Explorer), negeer deze dan.

Gratis Internetaanbieders halen hun geld uit verschillende bronnen. Ten eerste een kickback-regeling met KPN Telecom: de internetprovider krijgt een soort commissie voor de belminuten die zijn abonnees hebben gemaakt. Daarom heeft Zonnet zijn mailpagina's zo ingesteld dat de mail alleen bekeken kan worden als er via Zonnet wordt ingebeld - anders gaat de commissie naar een concurrent. Vormen van e-commerce zijn een andere bron van inkomsten. Daarom wil de aanbieder graag dat de klant bij het inbellen om te beginnen de site van de aanbieder zelf oproept. De automatische installatieprocedure van de cd-rom stelt dit dus in. Maar de gebruiker heeft op deze pagina misschien niets te zoeken, terwijl het laden ervan wel tijd kost. Deze instelling is in de browser ongedaan te maken door te klikken op Extra-Internetopties-Algemeen-Blanco pagina. World Online presteert het zelfs zodanige instellingen te kiezen dat de internetter helemaal niets kan doen, tenzij hij inbelt bij WOL zelf. Bij de meeste gratis aanbieders wordt de klant niet lastig gevallen met commerciële boodschappen, behalve misschien in de vorm van advertenties op de homepage van de aanbieder. Maar dergelijke advertenties zijn intussen zo gewoon dat je dit niet meer als 'lastig vallen' kunt aanmerken.

Veel van de nieuwe providers verklaren dat het gratis internet een nieuwe categorie gebruikers over de streep moet trekken: de computerleken. Nu het is gelukt de installatieprocedures te automatiseren, is een berucht struikelblok inderdaad verdwenen. Maar als zich een probleem voordoet, wie helpt dan de over de streep gestruikelde leek? Bijna alle 'gratis' aanbieders hebben een telefonische helpdesk op een 0900-nummer dat circa een gulden per minuut kost. Het moet gezegd dat ze ook bijn allemaal gratis handleidingen en antwoorden op veelgestelde vragen op Internet hebben staan, maar daarvoor moet je verbinding het wel eerst doen - of je moet weer terug naar die buurman. Extreem gunstig is Scarlet, dat zijn helpdesk een gewoon, goedkoop interlokaal nummer heeft gegeven.

Een aspect dat zelden of nooit genoemd wordt als gratis internet wordt besproken, is dat van de gebruikersnamen en wachtwoorden. Bij een betaalde provider kun je zelf een inlognaam kiezen, die tevens het eerste deel van je mailadres wordt (het gedeelte voor de apestaart). Een wachtwoord wordt soms toegewezen, maar altijd kun je het later zelf veranderen. Dit wordt door de meeste providers zelfs dringend aangeraden. Bij verschillende gratis Internetaanbieders (Het Net, Wanadoo, Worldonline) is de loginnaam niet hetzelfde als het eerste deel van het mailadres, wat verwarrend is voor wie deze gewoonte kent. Bij Worldonline en Wish valt geen manier te ontdekken om het automatisch toegekende wachtwoord te wijzigen, wat vervelend is in verband met zoekraken of vergeten, maar vooral hoogst ongewenst in verband met de veiligheid. Een wachtwoord hoor je regelmatig te veranderen.

Voor e-mail bestaan twee werkwijzen: de mail wordt gepresenteerd via de browser in een webpagina, of er wordt gebruik gemaakt van een zogeheten pop-box. In het laatste geval is er een apart e-mailprogramma nodig als Outlook of Eudora. Alle nieuwe mail wordt dan in één keer opgehaald en op de harde schijf geplaatst; een kwestie van seconden. Er kan dan gelezen worden zonder extra telefoonkosten. Te verzenden berichten worden opgeslagen en de volgende keer ook allemaal ineens weggestuurd. Bij de andere mogelijkheid, ook wel Webmail genoemd, is geen extra software nodig maar moet de telefoonlijn tijdens het lezen en schrijven open blijven, wat hogere kosten met zich meebrengt.

Bijna alle gratis Internetaanbieders zijn begonnen alleen Webmail aan te bieden, maar bieden nu ook de mogelijkheid van een popbox. Wish is wat dat betreft een achterblijver. De meeste aanbieders geven ook nieuwsgroepen door, een soort elektronische prikborden die onder hobbyïsten (op welk gebied dan ook) populair zijn als communicatiemiddel. Maar dat de nieuwsgroepen bereikbaar zijn wordt niet altijd duidelijk gemaakt. TMF, Wanadoo, Het Net en Hccnet doen dit in ieder geval wel.

Ook de mogelijkheid voor het maken van een homepage is vrijwel standaard. De hoeveelheid ruimte die daarvoor beschikbaar wordt gesteld, is dat niet. Extremen zijn aan de ene kant TMF, dat niet verder gaat dan een schamele 2 MB, en aan de andere kant Wanadoo, Wish en Worldonline, die de klant wel 20 MB gunnen.

Van tevoren is voorspeld dat gratis internet langzamer zou zijn dan de betaalde versie. Dit blijkt inderdaad het geval. Vergeleken met een willekeurige betaalde provider blijken alle gratis concurrenten bij het downloaden van een bestand van 1,71 MB beduidend langzamer: het verschil bedraagt 5 tot 25 procent. De enige gunstige uitzondering is Hccnet, maar daarvoor moet je betaald lid zijn van de computerclub HCC, dus deze is onder de gratis aanbieders toch al een vreemde eend in de bijt. Extreem langzaam zijn Zonnet, bij een test 's avonds (bij drukte) ruim twee keer zo langzaam als Hccnet, en Wish, dat nog veel langzamer was.

Intensieve Internetgebruikers zullen van deze traagheid meer last hebben dan incidentele. Telefoonkosten hebben de neiging snel op te lopen. Sommige zullen beter af zijn met een account bij Superweb, dat alleen 35 gulden maandelijks abonnementsgeld vraagt, en gratis inbelnummers heeft opengesteld. Wel wordt na elke twee uur de verbinding automatisch verbroken. Superweb had overigens kort na de start in oktober grote technische problemen door de toeloop van klanten.

De grootgebruiker die bovendien snelheid en betrouwbaarheid verlangt, maakt met een sneller betaald abonnement, via ISDN of via de kabel, nog altijd kans op en besparing. Dat is het verraderlijke van gratis Internet: dat het vaak goedkoper kan.

Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.

• Terug naar het Internetmenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.