Help, eugenetica!

Herbert Blankesteijn, Intermediair 18-11-'99

De discussie is heropend over de vraag of genetische manipulatie van mensen toelaatbaar is. De Duitse filosoof Peter Sloterdijk heeft daar de hand in gehad, door nota bene in Duitsland te verkondigen dat het moet kunnen, sleutelen aan mensen. En het voorspelbare is gebeurd: iedereen is over hem heengevallen en het scenario van The boys from Brazil (allemaal kleine Hitlertjes) is weer uitvoerig geschetst. Help, eugenetica!

Mijn mening is: als je sleutelt aan menselijke genen, doe het dan goed. Voorstellen voor gentherapie (klinisch toepasbaar zijn zulke methoden nog lang niet) komen er vaak op neer dat een bepaald soort cellen, beenmergcellen bijvoorbeeld, uit het lichaam wordt gehaald, behandeld wordt voor een erfelijk defect, en dan wordt teruggeplaatst. Zulke therapieën zijn niet bijzonder omstreden: ze zouden kunnen helpen en laten het nageslacht ongemoeid.

Als je op deze manier lijders aan een erfelijke ziekte geneest, vergroot je de kans dat ze zich voorplanten. Ik zeg niet dat dat niet mag, maar de gevolgen moeten onder ogen worden gezien: met gentherapie kweek je meer patiënten voor een waarschijnlijk dure behandeling.

Als je erfelijke eigenschappen zou kunnen corrigeren, moet je het óók doen in de geslachtscellen, zodat in één klap alle nakomelingen van de patiënt van de ziekte in kwestie af zijn. Je kunt natuurlijk ook proberen geslachtscellen te selecteren waarin de gewraakte eigenschap ontbreekt, om die te gebruiken voor de voortplanting. Een essentieel verschil is er niet, noch in de preventieve werking, noch in de vermeend schadelijke gevolgen. Een ongewenste eigenschap wordt uit de genenvoorraad geëlimineerd ten gunste van een gewenste. Zo werken kwekers en veredelaars al eeuwen.

Waarom ben ik niet bang voor eenvormige mensjes? Omdat smaken verschillen. Ik heb liever dat mijn kinderen op mij lijken dan op de buurman. U ook, en daarom zullen onze kinderen niet op elkaar lijken, zelfs als we alle eigenschappen uit de catalogus kunnen halen. Natuurlijk willen we allemaal een recht gebit en een scherp gezichtsvermogen, maar wat is daartegen? Nu moeten we dat bewerkstelligen met onaangename en dure maatregelen achteraf, als beugels en lenzen. Je kunt wel tegen de stroom in willen roeien maar een lelijk lichaam is een mentale last die tot veel problemen kan leiden, dus wie bewijzen we een dienst als we de mogelijkheid - stel dat die er zou zijn - ongebruikt laten om die te voorkomen? Om maar te zwijgen van dwerggroei, mongolisme, spierdystrofie of Huntington.

Waarom ben ik niet bang voor manipulatie van eigenschappen als intelligentie en gehoorzaamheid? Omdat die, in tegenstelling tot veel erfelijke aandoeningen, bepaald worden door grote aantallen genen gezamenlijk, plus eindeloos veel omgevingsfactoren. Er is geen beginnen aan om dat de manipuleren. Sterker, met alléén omgevingsfactoren kun je al genoeg bereiken. In discussies als deze merkt zelden iemand op dat Hitler en Stalin met succes de massa's konden regisseren zonder één gen te veranderen. Alleen een heel domme dictator gaat moeilijk doen wat makkelijk kan. Wie met dit soort argumenten genetische manipulatie van mensen probeert tegen te houden, verbiedt de vuistbijl terwijl hij atoomwapens toestaat.


Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.