Het is beter om nu direct ook het grote nadeel te noemen van dit drieluik: de CD's zijn uitsluitend geschikt voor Apple Macintosh computers. Niets ten nadele van de Mac, maar meer dan tachtig procent van de computerbezitters heeft nu eenmaal iets anders. Veel CD's komen in twee versies uit of in één versie die voor beide systemen geschikt is; zo niet de First Person-serie. De wegen van de uitgever zijn ondoorgrondelijk, want Voyager doet het in andere gevallen wel.
Bezitters van een Apple hebben zodoende het voorrecht een complete lezing van Gould te kunnen zien. Dus niet weer zo'n televisie-interview waarin hij met duidelijke tegenzin vragen beantwoordt die de kern niet raken, maar een onbelemmerd betoog van een uur over de ontstaansgeschiedenis van Darwins Origin of Species, met Gould ontspannen, nu en dan koffie nippend uit een wegwerpbekertje, op een passende plaats: voor de klas. In zo'n geval neem je de matige kwaliteit van beeld en geluid graag voor lief. Verder zijn op de CD met achteloos gemak maar liefst drie complete boeken geplaatst. Van Darwin behalve The Origin of Species ook The Voyage of the Beagle en een groot aantal brieven. Verder een aantal essays over evolutie van Gould, en zijn complete bundel Bully for Brontosaurus. Die laatste keus is wat willekeurig; Gould publiceert bundels aan de lopende band. Wonderful Life, zijn standaardwerk over de explosie van levensvormen in het Cambrium 500 miljoen jaar geleden (het begin van het leven zoals wij dat kennen) zou logischer zijn geweest. Verder is er het nodige illustratiemateriaal en zijn er links die je kunt volgen tussen tekst en lezing.
Wat moet je met die boeken? Ach, lezen bijvoorbeeld, waarom niet. De tekst staat met een mooie letter op een zacht gekleurd scherm. Er is zelfs gedacht aan paginanummers. Maar de bedoeling is vooral nu en dan een flard op te zoeken en te lezen naar aanleiding van Goulds lezing. Dit is een nieuw medium, dan moet je niet kinderachtig zijn en wat durven experimenteren.
De CD van computergeleerde Minsky is gek genoeg de minst geslaagde van de drie. Op een of andere manier verwacht je dat zo iemand doeltreffend gebruik maakt van zo'n specifiek bij de computer horend medium, of anderen daartoe inspireert. Dat valt tegen. De CD bevat de tekst van Minsky's boek The Society of Mind en die van een groot aantal artikelen, zoals Jokes and the Cognitive Unconscious en Why People Think Computers Can't. Het boek, waarin Minsky zijn ideeën over de aard van het denken uiteenzet, is de basis voor deze CD. In de kantlijn zijn hier en daar videocommentaren van de schrijver op te roepen. Meestal verschijnt hij als pratend hoofd. De schaarse momenten dat er iets meer met het beeld gedaan zou kunnen worden, bijvoorbeeld als het gaat over machine vision, of over de confocale scanning microscoop, worden de mogelijkheden niet voldoende benut. We zien Minsky dan bijvoorbeeld in de verte terwijl hij zich over het te bespreken apparaat buigt. Hij is dan nauwelijks meer te verstaan en relevante close-ups blijven uit.
Weer wel de moeite waard is de CD die is gewijd aan Don Norman, 'an Apple Fellow at Apple Computer', en tevens emeritus-hoogleraar in de cognitieve wetenschappen aan de universiteit van Californië te San Diego. Hij is de minst beroemde van het stel (althans in Nederland) maar misschien is hij juist degene van wie we de meest gelikte interactieve software mogen verwachten. Zijn boeken gaan over de gebruiksvriendelijkheid van technologie en er staan er drie op de CD: The Design of Everyday Things, Things that Make Us Smart en Turn Signals Are the Facial Expressions of Automobiles. Op video vertelt hij smakelijk over onderwerpen als reactorveiligheid, digitale horloges, magnetronovens, deuren en het maken van een CD-ROM. Vaak staat hij in een relevante achtergrond. bijvoorbeeld het scherm van een Macintosh of in een venster op een pagina van één van zijn boeken. Als extraatje mag de gebruiker ergonomisch ongelukkige ontwerpen verbeteren, en er is ook een vermakelijke 'Gallery of Unfindable Things', een aantal tekeningen van niet-bestaande mensvriendelijke voorwerpen zoals een hoefijzervormige piano.
Dit smaakt naar meer, als de visualisatie maar minstens zo verzorgd is als bij Norman. Voortaan ook een PC-versie graag. Mooie vakgebieden en charismatische geleerden zijn er verder genoeg.
First Person serie op Macintosh CD-ROM: Stephen Jay Gould: On Evolution Marvin Minsky:: The Society of Mind Donald A. Norman: Defending Human Attributes in the Age of the Machine Voyager, New York. Vereist: Mac 68030 25 MHz, System 7. Prijs ca. 100,- per stuk. Verkrijgbaar bv. bij Main Games, Amsterdam 020-6123290.