Het lijkt wel of de produktie van bespeelde cd's zich heeft verplaatst van fabrieken met industriële machines naar pc's bij particulieren. De muziekindustrie meldt voor 1999 in vergelijking met 1998 een daling in de verkoop van muziek-cd's met zes procent. En dat in weerwil van een gunstige conjunctuur. De verkoop van blanco cd's stijgt met ongeveer honderd procent op jaarbasis. In heel 1996 werden er wereldwijd zo'n 70 miljoen verkocht, in 1997 200 miljoen, en in het eerste kwartaal van 1999 alleen al 150 miljoen. Het komt er haast op neer dat de platenmaatschappijen alleen een paar masters in omloop brengen, die door een over honderdduizenden huishoudens verdeeld produktieapparaat worden vermenigvuldigd.

kader: Legaal en illegaal

Veel lege cd's worden inderdaad door particulieren beschreven met illegale kopieën van muziek of software (een cd-recorder kan zowel geluids-cd's maken als cd-roms). Niet alleen het verkopen van kopieën is in strijd met de wet, weggeven is dat ook. Gelukkig blijven er genoeg legale toepassingen van de cd-brander over. Het maken van kopieën van muziek-cd's is toegestaan, zolang het voor eigen gebruik is. Zelfs het kopiëren van geleende of gehuurde cd's is volkomen in de haak, zolang deze in het bezit van de maker blijven. Je mag dus wel een cd van de buurman lenen en deze zelf houden, maar de buurman mag dezelfde cd niet kopiëren en weggeven. 'Krom als een hoepel,' zegt een woordvoerder van de Stichting Collectieve Promotie Geluidsdragers, maar het staat in de wet. Voor software is dit trouwens weer anders; in de licentiebepalingen, die meestal bij het installeren van een programma worden getoond, staat of het is toegestaan een reservekopie te maken van een eigen cd. Een eigen kopie maken van andermans exemplaar van een softwarepakket is hoe dan ook illegaal.

Niet voor niets zit er een heffing op elke blanco cd van twintig cent. Een dergelijke heffing bestaat ook voor geluidscassettes. Hiermee lijden de goeden onder de kwaden, en toen de heffing enkele maanden geleden werd ingevoerd klonken er protesten. Maar de mensen met een werkelijk schoon geweten zijn zo gering in aantal en de prijzen van cd's dalen zo snel, dat de heffing volkomen is geaccepteerd. Een merkwaardige zaak is vooral dat de heffing alleen bedoeld is voor benadeelde platenmaatschappijen en muzikanten. Er is geen compensatie voor benadeelde softwaremakers.

--------

De toepassingen van de cd-recorder zijn legio. Je kunt cd's dupliceren, en ook ander materiaal op cd zetten, bijvoorbeeld geluidsbestanden die van Internet zijn gehaald. Met het juiste snoertje tussen de stereo en de geluidskaart van de pc kunnen zelfs van langspeelplaten, cassettes en radioprogramma's audio-cd's worden gemaakt. Ook zelfgemaakte muziek of andere zelf opgenomen geluiden kunnen zo worden vereeuwigd. Wanneer geluid wordt gecomprimeerd tot zogeheten mp3-bestanden (daar bestaan gratis programma's voor), past er circa tien uur muziek op een cd-rom. Zo'n cd kan nu nog alleen op de pc worden afgespeeld, maar aangepaste hifi-apparatuur is ophanden.

Wie creatief is op de pc en veel grote bestanden produceert (foto's bijvoorbeeld) kan een archief bijhouden op spotgoedkope cd's, zodat de harde schijf wordt gespaard. Reservekopieën van belangrijke bestanden, die ieder zinnig mens wekelijks of maandelijks zou moeten maken, kunnen het beste op een zelfgebrande cd-rom worden bewaard. En verder kan de cd dienst doen als 'superfloppy'. Bestanden die zo groot zijn dat ze niet op een diskette passen en niet in een redelijke tijd via Internet kunnen worden verplaatst, passen vrijwel altijd op een cd en kunnen zo alsnog in de tas of met de post mee.

Wat voor computersysteem heb je nodig om cd's te kunnen maken? Dat valt erg mee: in principe is een 120 MHz Pentium met 16 MB geheugen voldoende. Daarmee maakte je in 1997 indruk, maar nu niet meer. Het is wel zo praktisch daarbij veel vrije harddiskruimte te hebben: tenminste de omvang van een cd-rom, dus zo'n 650 MB. Soms zal het namelijk nodig zijn voor het branden een 'image' van een te maken cd op de harde schijf aan te leggen, om het maken van de cd zelf beter te laten verlopen.

In het systeem is verder een cd-romspeler (naast de cd-recorder, die zelf ook als speler kan worden gebruikt) geen overbodige luxe. Cd's kopiëren van cd-romspeler naar recorder is makkelijk; kopiëren met alléén een cd-schrijver is omslachtig - dan moet de omweg via de harde schijf worden bewandeld.

Met een minimaal systeem is het verstandig de computer tijdens het branden niets anders te laten doen. Ook programma's die op eigen houtje in actie kunnen komen, zoals screensavers en virusscanners, moeten dan worden uitgezet. Naarmate de pc moderner en sneller is, is dit minder nodig. Een pc die nu nieuw wordt gekocht kan makkelijk tegelijkertijd branden en bijvoorbeeld tekstverwerken of internetten.

Cd-recorders maken meestal niet standaard deel uit van een computersysteem in de winkel. Het is aan te raden een cd-recorder te kopen bij dezelfde zaak waar de pc wordt (of ooit is) gekocht. Niet alleen kan de verkoper dan duidelijker adviseren, ook moet hij kunnen garanderen dat een bepaalde recorder in de pc van de klant zal werken. Ook zal de computerzaak dan vaak bereid zijn het apparaat voor een bescheiden bedrag in te bouwen, wat een hoop moeite scheelt.

Er zijn veel typen cd-branders. Koop altijd een rewriter, dat is een apparaat dat geschikt is voor herschrijfbare (wisbare) cd-rw's. De recorders die alleen eenmalig beschrijfbare cd-r's kunnen gebruiken, worden hier en daar nog gedumpt. Financieel is dat aantrekkelijk, maar het voordeel van wisbare cd's is evident. Een rewriter hoeft nog maar 500 gulden te kosten, en is overigens ook geschikt voor eenmalig beschrijfbare cd's. Gewone cd-romspelers en audio-cd-spelers kunnen geen herschrijfbare cd's lezen. Dus wilt u een cd maken die in een stereo of in een andere pc moet worden gebruikt, dan is een eenmalig beschrijfbare cd het aangewezen medium. Om het nog iets ingewikkelder te maken: de nieuwe dvd-spelers (digital video of versatile disc, een nieuwe cd met extra grote capaciteit) lezen de rewritables weer wel. De wisbare cd's worden snel goedkoper: inmiddels zijn ze voor minder dan een tientje per stuk te krijgen. Apparaten om dvd's te branden betreden aarzelend de markt, maar zijn niet rijp voor het grote publiek.

Cd-schrijvers bestaan in verschillende vormen, geschikt voor verschillende aansluitstandaarden. Het meest populair en het goedkoopst is het IDE-type, de standaard voor interne, dus in te bouwen spelers. Een oplossing die tot voor kort gangbaar was voor reizende computergebruikers was het externe parallelle apparaat, aan te sluiten op de parallelle of printerpoort. Maar deze aansluiting is langzaam, en het delen van de printerpoort is niet altijd vrij van moeilijkheden. Bovendien zijn recorders van dit type veel duurder. Als oplossing voor de mobiele cd-maker is in opkomst de moderne USB-aansluiting, die altijd aanwezig is op nieuwe pc's. USB-apparaten zijn ook relatief duur, maar de aansluiting is snel en installatie is relatief makkelijk. De Scsi-standaard is op zijn retour, omdat de voordelen (snelheid, verschillende apparaten kunnen aansluiten op één poort, hetzelfde apparaat aansluiten op verschillende computers) nu ook te vinden zijn in USB.

Een andere belangrijke eigenschap van een rewriter is de snelheid. Meestal worden drie snelheden opgegeven: de snelheid waarmee rewritables worden beschreven, de snelheid waarmee eenmalige cd-r's worden beschreven en de snelheid waarmee beschreven cd's kunnen worden gelezen. Het spreekt vanzelf dat hogere snelheden prettiger zijn, maar duurder. Min of meer standaard is op het ogenblik een viervoudige schrijfsnelheid (vergeleken met de afspeelsnelheid van een audio-cd), waarmee dus een volle cd in ruim een kwartier kan worden gemaakt. Achtvoudig komt ook al voor. Voor de hoogste snelheden zijn soms speciale blanco cd's nodig. In verouderde pc's, zoals de minimale hierboven, kan het verstandig zijn een verouderde, tragere schrijver te monteren of de schrijfstrategie op een ander manier aan te passen (bijvoorbeeld werken met een image op de harde schijf), om te voorkomen dat het systeem de recorder niet bijhoudt. Als de recorder tijdens het schrijven niet op tijd data krijgt, mislukt namelijk de cd. De leessnelheid van rewriters ligt op het ogenblik rond de twintig, ongeveer de helft van de snelheid van cd-romspelers.

------ kader: Gouden en zilveren platen

Onbeschreven cd's kosten ongeveer een rijksdaalder voor cd-r's en rond een tientje voor cd-rw's. Dit geldt voor cd's van onbekende merken; bekende kunnen tweemaal zo duur zijn. Is er kwaliteitsverschil? Waarschijnlijk wel, maar zeker is het niet en bovendien verandert de kwaliteit bijna per dag, omdat de markt niet bepaald stabiel is.

Met goedkope cd's kun je makkelijker risico nemen. Als iets minder dan de helft zou mislukken, zou je nog voordelig uit zijn. In de praktijk is het mislukken van een cd een zeldzame gebeurtenis. In verband met fouten op gelukte cd's, en met het oog op de duurzaamheid en mogelijke ongelukjes, is het altijd verstandig van elke cd twee exemplaren te maken. Ook wie dure cd's gebruikt doet daar goed aan. Dus zijn de goedkope hoe dan ook in het voordeel.

Dit artikel mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Copyright Herbert Blankesteijn.

• Terug naar het Computermenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.