Begin maart werd in Windows 98 een interessante fout gevonden. Als een computer met dit besturingssysteem 49,7 dagen aan één stuk aanstond, liep hij vast. Er worden bijna wekelijks bugs in Windows ontdekt, dus wat dat betreft was er niets bijzonders aan de hand. Maar waarom kwam dit probleem pas zeven maanden na de introductie van Windows 98 aan het licht? De verklaring die zich opdrong was deze: een computer met Windows loopt zo vaak vast dat een fout die zich pas manifesteert na zeven weken continu gebruik, weinig kans maakt te worden opgemerkt.

Windows heeft meer nadelen. Wie regelmatig software installeert of verwijdert, merkt na verloop van tijd dat het aantal vastlopers toeneemt en dat er steeds meer onverklaarbare dingen gebeuren. Het faxprogramma weigert, er raakt e-mail zoek, de scanner werkt niet meer, of de geluidskaart wordt onberekenbaar. Ervaren gebruikers weten dat je eigenlijk elk half jaar de hele harde schijf moet wissen, om alles opnieuw te installeren. Verder bevat Windows nogal wat toeters en bellen die niemand gebruikt, en is het niet efficiënt geprogrammeerd. Gevolg is dat het meer schijfruimte nodig heeft en langzamer werkt dan zou kunnen.

Ziedaar een aantal redenen voor het recente succes van Linux, het alternatieve besturingssysteem dat de plaats van Windows op een pc kan innemen. Met Linux is herstarten zelden of nooit nodig - er gaan verhalen over systemen die jaren draaien zonder een ernstig probleem - en volgens Linux-enthousiastelingen kan een vijf jaar oude 486 met Linux net zo snel werken als een recente pc. Jammer genoeg is Linux vooral geschikt voor de doe-het-zelver. Met elke nieuwe versie wordt dat beter, maar als het om het gebruiksgemak voor de thuiscomputeraar gaat, ligt Linux juist meer dan vijf jaar achter op Windows.

In de Ajax-Feyenoord retoriek over Linux en Windows wordt een derde besturingssysteem stelselmatig over het hoofd gezien. Dat is het BeOS, het operating system van het Amerikaanse bedrijf Be.

Be is opgericht door de Fransman Jean-Louis Gassée, die in 1990 bij Apple wegliep na onenigheid met zijn chef John Sculley. Gassée zag met lede ogen hoe de meest gebruikte besturingssystemen, Windows en het Mac OS, steeds meer ballast moesten meetorsen om programma's uit het verleden te kunnen blijven draaien. Eenmaal weg bij Apple besloot Gassée een nieuw besturingssysteem van de grond af op te bouwen.

De eerste versies van BeOS werkten op obscure processors. Er kwam pas enig commercieel succes toen Gassée in 1996 BeOS geschikt maakte voor de Macintosh, en voor de klonen van de Mac die Apple gedurende enkele jaren op de markt toeliet. Met de terugkeer van Steve Jobs bij Apple was het met het klonen weer afgelopen. Be had een nieuwe markt nodig en koos ervoor het systeem geschikt te maken voor processors van Intel, en daarmee voor de pc. Zo is BeOS een concurrent van Windows geworden, zij het tot nu toe een kleine.

Wat zijn de bijzondere eigenschappen van BeOS? Een paar voorbeelden. Elk programma krijgt zijn eigen stuk geheugenruimte, waardoor de computer niet vastloopt als een programma vastloopt. Dit is bij Windows 95/98 in zeker mate het geval, maar niet volledig. Drivers, stuurprogramma's voor omringende apparaten als scanners en cd-recorders, worden pas geladen als het betreffende apparaat nodig is. Daarmee wordt tijd bespaard bij het opstarten en blijft er meer geheugenruimte vrij, zodat de pc ook in het gebruik sneller is. In vergelijking met Windows èn Linux valt op dat BeOS net als het Mac OS een echt grafisch systeem is, dus geen grafisch jasje om een op tekstcommando's gebaseerd systeem.

Andere voordelen hebben te maken met het feit dat BeOS speciaal is ontworpen met multimedia in gedachten: het werken met beeld en geluid, dus met extreem grote bestanden. BeOS is een 64-bits systeem en dat houdt in dat het veel grotere bestanden en schijven aan kan dan Windows. De maximale omvang van een bestand onder Windows is 4 gigabyte, ongeveer zo groot als een modale harde schijf van dit moment. Bij BeOS is de grootst mogelijke file 4 ½ miljard keer zo groot. Dat lijkt nogal op de groei ontworpen, maar als de geschiedenis van de computer iets leert, is het wel dat grenzen niet ver genoeg weg kunnen liggen. Met de opkomst van digitale video komt de limiet van de bestandsgrootte onder Windows in ieder geval in zicht.

Een pluspunt waar niet iedereen snel van zal kunnen profiteren is multiprocessing. BeOS kan een computer besturen met meer dan één processor. Wat is het voordeel daarvan? Bij een computer met één processor kan er maar één programma tegelijk onder behandeling zijn. De rest moet wachten. Ook als het lijkt alsof de computer met twee programma's tegelijk bezig is, voert hij deze taken in werkelijkheid om beurten uit. Met meer processors kunnen verschillende taken tegelijk worden behandeld, of één taak kan sneller verlopen - mits het besturingssysteem dit aankan. BeOS is hierop berekend. Bij multiprocessing kun je je permitteren te kiezen voor tragere processors, die meestal veel goedkoper zijn. Vier processors van 100 MHz zijn samen ongeveer vijf keer zo goedkoop als één van 400 MHz. Helaas zijn computers met twee of meer processors, of met de mogelijkheid daarvoor, nog niet zomaar te krijgen op de consumentenmarkt.

Het installeren van BeOS op een pc is niet bijzonder moeilijk. Maar het zit er jammer genoeg niet in dat BeOS meteen alle omringende apparatuur herkent. Stuurprogramma's daarvoor moeten voor elk besturingssysteem apart worden geschreven en bestaan vaak voor een obscuur besturingssysteem niet eens. Gevolg voor de aspirant-Be-gebruiker: een scherm in zwartwit, een onvindbare printer, een kreupele geluidskaart en een cd-recorder die wordt genegeerd. Vergeleken met Windows raak je zo van de regen in de drup. Er komen geregeld drivers voor BeOS bij, die te vinden zijn op de website van Be, maar zo makkelijk als bij Windows wordt het voorlopig niet. Een manier om dit te ondervangen is, gebruik te maken van de lijst met 'compatibele hardware' op de site van Be, dat zijn onderdelen waar de drivers wel voor bestaan. Wie een computer koopt met deze onderdelen erin, zit goed. Er worden ook complete Be-waardige computers aangeboden.

Ook software is voor de Be-gebruiker een probleem. Windows-software is op BeOS niet bruikbaar; alles moet worden vervangen. Be levert met het OS een flink pakket programma's voor de meest gangbare toepassingen, maar de kwaliteit daarvan is middelmatig; er is weinig keus en bijvoorbeeld software voor het branden van cd's valt niet te ontdekken. Op de site van Be is nog veel meer te vinden (1000 applicaties, volgens Be) maar de meeste zijn gemaakt door liefhebbers. Je bent meteen 15 jaar terug in de tijd, in het hobbytijdperk. Programma's en drivers zijn weliswaar gratis, maar zonder garantie en met versienummers onder de 1, die aangeven dat de maker zelf nog verre van tevreden is. Mooi is de wetenschap dat al dit materiaal is gemaakt met liefde en zonder winstbejag, maar voor de modale pc-gebruiker telt toch vooral het gemak.

Ten slotte blijkt dat een mens zich uiterst onwennig voelt in een andere computeromgeving dan de vertrouwde. Programma's en handelingen hebben andere namen, knoppen zitten niet meer waar ze zaten. Op den duur gaat dat over maar in het begin is het erg lastig. Een bescheiden probleem lijkt dan hopeloos.

Eind juni is versie 4.5 van BeOS verschenen. De meest gangbare audio- en videobestanden kunnen nu worden afgespeeld, er zijn voorzieningen voor het gecodeerd versturen van gegevens via Internet, en BeOS weet nu ook raad met USB, een standaard die het eenvoudig aansluiten van randapparaten mogelijk maakt. Allemaal al heel gewoon bij de grote OS-en, maar het kleine Be krijgt het toch maar op eigen kracht voor mekaar.

Wie met Be wil experimenteren kan het beste het volgende doen: installeer een dubbel besturingssysteem, een zogenoemde dual boot. De handleiding van BeOS legt goed uit hoe dit moet. Vereist is een harde schijf met minstens 500 MB vrije ruimte. Je kunt dan met Windows doorwerken, en schaven aan de Be-vaardigheid wanneer daar gelegenheid voor is.

Kader: Wat is een besturingssysteem?

Een computer zonder enig programma doet niets en kan niets. Daarom zit in iedere computer in een speciale chip een reflex ingebouwd: probeer het besturingssysteem (of OS, van operating system) te laden. Bij de meeste pc's wordt dit eerst gezocht in de diskettedrive (het lampje daarvan gaat even aan) en daarna op de harde schijf. Na het laden van het besturingssysteem 'weet' de computer over wat voor schijfeenheden hij beschikt en over wat voor andere aanhangsels, zoals toetsenbord, muis, monitor, modem en geluidskaart. Ook bepaalt het besturingssysteem wat voor bestanden als programma's worden herkend en hoe bestanden op een schijf worden weggeschreven. Deze laatste zaken verschillen per besturingssysteem. Daardoor kunnen verschillende besturingssystemen elkaars programma's niet gebruiken. Dus geen pc-programma's op een Mac (onder het Mac OS) en omgekeerd.

Zodra het besturingssysteem is gestart kan de gebruiker een programma openen en kan er worden gewerkt.

Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.

• Terug naar het Computermenu.
• Terug naar het Softwaremenu.
• Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.