Indianenverhalen

Herbert Blankesteijn, NRC Handelsblad 17-10-'96


Hoe gaat het op het ogenblik met de Indianen in de Verenigde Staten? Hoe authentiek is hun cultuur nog, wat doen ze voor de kost, hoe staat het met de bekende problemen van drank en werkloosheid? Boeiende vragen in een tijd dat de belangstelling voor de oorspronkelijke bewoners van het Amerikaanse continent weer eens een piek beleeft, dank zij onder andere de film Dances with Wolves van Kevin Costner. Costner heeft een televisieserie gemaakt, 500 Nations, over de geschiedenis en cultuur van de Indianen, en een CD-ROM met een aangepaste versie hiervan is in de handel gebracht door Microsoft.

De CD bevat oude scheppingsverhalen, gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Indianen (inclusief Inuit, Maya's, Azteken, en Zuidamerikaanse Indianen), Indiaanse muziek, veel foto's, en citaten van Indianen van nu en van een aantal van hun beroemde voorvaderen.

Dat deze CD is gemaakt uit materiaal dat niet speciaal voor een CD is vezameld is hier en daar pijnlijk duidelijk. In een van zijn presentatieteksten heeft Costner het over 'deze serie' terwijl er voor de koper van de CD helemaal geen sprake is van een serie, maar van een geheel. Onder de kop 'Scheppingsverhalen' vind je flarden van vertellingen zonder kop of staart. Daar kom je misschien mee weg in een televisieprogramma, waar ze zo voorbij zijn en direct worden gevolgd door iets anders wat de kijker bezighoudt. Maar hier denk je 'Hé, is dat alles?' en je moet zelf op zoek naar elementen die wel bevredigen.

Costner spreekt ellenlange teksten voor de camera, die je natuurlijk in principe kunt overslaan, maar dat kun je pas doen als je weet wat je te wachten staat. Behalve dat Costner op een slaapverwekkende toon spreekt en dat je van de makers meer inventiviteit zou verwachten, zijn er in het beeld merkwaardige effecten die ernstig afleiden. Die hebben te maken met de manier waarop video op een CD wordt opgeslagen om zo weinig mogelijk ruimte in te nemen. De achtergrond wordt daarbij als een foto opgeslagen, om pas te worden vervangen als er werkelijk iets verandert. Dat gebeurt als de camera zoomt of anderszins beweegt, en dan zie je eerst het ene rechthoekige stukje beeld gewijzigd worden, dan het andere, vervolgens een derde, enzovoort. Heel storend. Wie bewust bezig is met het samenstellen van een CD-ROM zal toch zijn beelden zo opnemen dat dit soort verschijnselen zich niet voordoen.

Ook buitengewoon vervelend is het feit dat de talrijke foto's, waarmee gesproken of geschreven verhalen worden geïllustreerd, lukraak worden gebruikt. Eén voorbeeld: bij een stuk tekst over het onderdrukken van Indianen door Zuidamerikanse regeringen eind vorige eeuw verschijnt een zwart-witfoto van een zekere Charles Sharp French, kennelijk een indiaan maar hoogstwaarschijnlijk toch een Noordamerikaanse. En of de foto eind vorige eeuw is genomen mag ook worden betwijfeld. Zulke discrepanties zijn schering en inslag op 500 Nations.

Verder wordt de blik op de Indiaanse geschiedenis vertroebeld doordat er niets vervelends over ze wordt verteld. Indianen worden volgens Costner c.s. verdreven, beroofd van hun levenswijze en vermoord, en dat is inderdaad op grote schaal gebeurd, maar dat is nog geen reden om hun vergeldingsacties ongenoemd te laten. Ook wordt het sprookje weer verteld dat Indianen in harmonie leefden met natuur en milieu en hun levenswijze eeuwenlang niet hadden veranderd, wat bij gebrek aan archeologisch bewijsmateriaal (dit wordt op de CD genoemd) in het beste geval onbewezen is. Het wordt voorgesteld alsof de '500 Naties' van Indianen voor de komst van de blanken in vrede met elkaar leefden, maar dat is eenvoudig onwaar.

500 Nations heeft een opgewekt slotakkoord: waren er in de VS in 1890 nog maar 250.000 Indianen over, nu zijn het er al weer twee miljoen. Ongeveer de helft woont in reservaten waar de oude tradities nog een rol spelen; de helft woont, min of meer geassimileerd, in stedelijke gebieden. Op de boeiende vragen uit het begin van deze bespreking krijgt de kijker helaas maar zeer ten dele antwoord. Je verlangt naar een soortgelijk, maar verzorgder, minder fragmentarisch en minder oppervlakkig programma.

500 Nations, CD-ROM voor Windows, Microsoft 79,95


Dit artikel mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Copyright Herbert Blankesteijn.
  • Terug naar het CD-ROM-menu.
  • Terug naar het Hoofdmenu Archief Herbert Blankesteijn.
  • ??