NIEUW! Nu minder bruikbaar

Herbert Blankesteijn

Computerfabrikant HP zal in zijn nieuwe consumentenproducten software inbouwen die auteursrechten op muziek en video respecteert. Dat heeft algemeen directeur Carly Fiorina in januari bekendgemaakt op de beurs voor consumentenelectronica CES in Las Vegas. HP is de eerste electronicafabrikant die zich bekeert tot digitaal rechtenbeheer of drm (digital rights management). Als consumenten niet oppassen, kunnen ze straks een onschuldige kopie voor eigen gebruik niet meer maken.

Digitaal rechtenbeheer is in opmars. Bijvoorbeeld in de vorm van cd's met kopieerbeveiliging. Daarvan kan de koper geen duplicaat maken, zelfs geen eigen reserve-exemplaar. Het 'rippen' tot mp3-bestanden voor de eigen mp3-walkman is onmogelijk. Erger: in veel normale apparaten, zoals een dvd-speler of een pc, is het origineel niet afspeelbaar.

Drm komt ook voor bij het legaal, tegen betaling, downloaden van muziek. Meestal kun je van de downloads geen cd's branden en is het kopiëren naar bijvoorbeeld een mp3-walkman geblokkeerd. Geen wonder dat de consument liever illegaal downloadt. Muziekdiensten die het branden van cd's wel toestaan, zoals Apple's iTunes en het vernieuwde Napster, hebben wel succes.

Een andere vorm van drm is te vinden in Microsoft Office 2003, waar de maker van een bestand kan bepalen wie het bestand mag openen of wijzigen en voor hoelang. In de volgende versie van Windows, voorlopig Longhorn genoemd, worden vormen van drm verwacht, waarschijnlijk ook op het gebied van video en muziek. De huidige versie van Windows Media Player weigert al van bepaalde bestanden een cd te maken.

De acties vanuit de muziek- en filmwereld zijn enigszins te begrijpen. Kopieerbeschermingen moeten illegale handel tegengaan. Of drm dat effect heeft is helaas niet zeker. Daarnaast is het neveneffect dat legale kopieën onmogelijk wordt gemaakt. Waarom een partij als Microsoft drm steunt is ook duidelijk. Niet alleen de consument is klant van Microsoft; de industrie is dat net zo goed. Als Microsoft de industrie terwille is ten koste van de consument, kan het bedrijf meer verdienen. Dan zal de industrie helpen het bestandsformaat en de mediaspeler van Microsoft tot standaard te maken.

Maar makers van hardware (Philips!) doen traditioneel niet moeilijk over kopiëren. Ze verdienen er veel geld aan. Dus wat bezielt HP zijn producten minder bruikbaar te maken voor zijn klanten? 'Geniet van uw video en muziek waar en wanneer óns dat uitkomt' is geen sterke reclameslogan. In de eerste plaats hoopt HP waarschijnlijk dat zijn combinatie van pc, video en audio zo aantrekkelijk is voor het publiek dat dat de beperkingen voor lief neemt. Daarnaast kan het de bedoeling zijn een wit voetje te halen bij de auteursrechthebbenden met voorzieningen die binnenkort toch verplicht worden.

In november heeft de Amerikaanse Federal Communications Commission (FCC) namelijk een opzienbarend besluit genomen. Per 1 juli 2005 moet alle digitale videoapparatuur die in de VS wordt verkocht van een vorm van drm zijn voorzien. Digitale tv-uitzendingen kunnen een 'vlag' dragen die een kopieerbeperking aangeeft. Alle apparatuur die video kan opnemen moet deze vlag herkennen en er de juiste beperking aan koppelen. Een uitzending kan dan worden opgenomen en bekeken, maar kan niet nogmaals digitaal worden gekopieerd. Het maken van een eigen collage of het wegknippen van reclame uit tv-uitzendingen wordt onmogelijk, net als het transporteren via een huisnetwerk naar een ander apparaat.

De gevolgen voor Europa zijn nog niet helder. Dat drm onstuitbaar oprukt is een feit. Hier volgen tips voor consumenten om de verworven rechten op muziek- en videogebied zo lang mogelijk te handhaven:

- Pas op met fabrikanten waarvan bekend is dat ze aan drm doen. Vraag uw geld terug als een apparaat niet doet wat je zou mogen verwachten, en als een beperking niet van tevoren is duidelijk gemaakt.

- Houd de ontwikkelingen in de gaten en koop tijdig producten zonder drm.

- Kies bij het 'rippen' van cd's en dvd's voor bestandsvormen die zich niet lenen voor drm, zoals mp3 (muziek), mpg en divx (video).

- In een wereld waarin drm regeert is het beter muziek en video gratis te downloaden via internet. U maakt een kopie voor eigen gebruik en dat is legaal. Per definitie is daarbij geen kopieerbeperking.