Herbert Blankesteijn
In Amerika zijn wetten in de maak tegen spyware. Dat is geweldig. Iedere
verstandige computergebruiker is tegen spyware, en het is mooi dat de politiek,
dat bolwerk van digitale achterlijkheid, snapt dat er moet worden opgetreden
[LINK: http://www.planet.nl/planet/show/id=118880/contentid=485427/sc=05e16b].
Jammer genoeg heeft het geen zin. De eerste wet tegen spyware, die gold
in de staat Utah, is alweer buiten werking gesteld. Advertentiebedrijf WhenU
heeft dat bij de rechter voor elkaar gekregen [LINK:
http://zdnet.com.com/2100-1104_2-5244151.html]. De wet tegen spyware zou in
strijd zijn met de Amerikaanse grondwet.
Welke bepaling in de Amerikaanse grondwet? Die over free speech natuurlijk.
Wij noemen het 'vrijheid van meningsuiting', maar de free speech van de
Amerikanen gaat verder. Vrijheid van tetteren, daar komt het op neer. Het is de
vrijheid van aanbellen en de voet tussen de deur plaatsen, het is de vrijheid
van opbellen onder etenstijd over aluminium kozijnen, hypotheken, verzekeringen
en encyclopedieën, het is de vrijheid om tegen iemand aan te kakelen die
helemaal geen tijd of zin heeft om te luisteren. Het is de vrijheid van de
zakenman, ten koste van de vrijheid van het individu om met rust gelaten te
worden.
Het is interessant dat juist WhenU in het geweer komt, want WhenU
praktizeert een van de meest gehate vormen van reclame op internet: de popup.
En niet alleen surfers haten de advertenties van WhenU. Wie zo dom is geweest
de software van WhenU te installeren, kan rekenen (verzonnen voorbeeld) op
popups over Pepsi wanneer hij de site van Coca Cola bezoekt, of wanneer hij
naar 'Coca Cola´ zoekt bij Google. Bedrijven die van dit soort vijandelijkheden
niet gediend zijn, hebben vorig jaar tegen WhenU geprocedeerd - en verloren.
Free speech, ziet u.
Om dit te kunnen doen moet WhenU, meeverpakt met onder andere BearShare,
surfers bespioneren. Ze moeten weten naar welke site je gaat en wat je intikt.
Duidelijker geval van spyware is bijna niet mogelijk. En toch ´free speech´.
Of alle spyware valt onder 'free speech' zal in laatste instantie het
Amerikaanse Hooggerechtshof wel uitmaken (in de praktijk vallen wij in dit
soort zaken allang onder de Amerikaanse wetgeving). Maar ook als dat niet zo is
en spyware wettelijk kan worden verboden, betekent dat niet het einde van de
ellende.
WhenU heeft denk ik een principiële uitspraak willen forceren, maar
praktisch gesproken had het niet eens gehoeven. Volgens de wet in Utah moet
spyware bij installatie melden wat er gaat worden geregistreerd en doorgegeven,
en wat voor advertenties worden vertoond. De gebruiker van de pc moet daar zijn
goedkeuring aan geven. Het enige wat spywarebedrijven dus moeten doen is open
kaart spelen, en dat doen ze vaak al. De meeste gebruikers lezen de
licentievoorwaarden van gratis software toch niet. Kazaa (bedelft je onder
advertenties), BuddyLink (spelletje als dekmantel voor instant messaging-spam),
Orkut, Geocities (eigenen zich rechten op jouw materiaal toe), en Brilliant
(eist het recht op de rekenkracht van je pc te gebruiken) [LINK:
http://www.geekontherun.net/spyware1.htm] zijn voorbeelden van bedrijven die
precies vertellen wat ze doen, zonder dat de slachtoffers, pardon de klanten
massaal weglopen.
Pogingen om spyware te elimineren zullen daar altijd op stuklopen.
Software die precies vertelt wat er gaat gebeuren valt niet te verbieden. Je
kunt mensen niet beletten met open ogen in de val te lopen. Wat nou free
speech: dat is moderne vrijheid van informatie - het recht vrij te zijn van
informatie.