Volop legale muziek online

Herbert Blankesteijn

Wie nu nog gratis muziek downloadt met Kazaa of een dergelijk programma, heeft niet meer het excuus dat legale muziek online niet te krijgen is. Muziekwinkels genoeg, en er komen er meer. Ze hebben wel hun beperkingen.

Er zijn genoeg redenen om Kazaa en soortgelijke p2p- of peer-to-peerdiensten te dumpen. Ze vervuilen je computer met reclame en erger. Nieuwe muziek is moeilijk te vinden sinds de muziekindustrie valse bestanden in omloop brengt. Wie muziek aanbiedt loopt, in Amerika en inmiddels ook in Europa, kans te worden vervolgd. Wie niet aanbiedt maar wel downloadt, geldt als asociaal. En tenslotte: het hoeft niet meer, want de online muziekwinkels schieten als paddestoelen uit de grond.

Deze maand wordt in Nederland iTunes gelanceerd, de muziekdienst van Apple die tot nu toe meer heeft verkocht dan alle concurrenten bij elkaar. Een ruime handvol muziekverkopers heeft geprobeerd alvast wat Nederlands marktaandeel in te pikken. Nederlandse bedrijven die muziek verkopen zijn Chello, Download.nl, Free Record Shop, Tiscali en Yeahronimo.

Het succes van iTunes wordt toegeschreven aan de redelijke prijs, aan de duidelijkheid (vrijwel alle nummers kosten 99 eurocent) en aan de soepele kopieerbeperkingen. De Nederlandse concurrenten hebben daar iets van geleerd maar niet genoeg. De prijsstructuur is ingewikkeld. Tiscali, Download.nl en Chello werken met 'credits' dan wel 'munten' die vooraf moeten worden aangeschaft, die de werkelijke prijs verhullen en die verplichtingen scheppen bij één winkel. De nettoprijs voor een compleet album schommelt rond de elf euro, maar die van losse nummers kan oplopen tot 1,39 (Chello en Download.nl).

Muziek van iTunes kan een beperkt aantal keren worden gekopieerd. De muziek is in het bestandsformaat aac en moet worden afgespeeld op een computer met de juiste software of op een iPod. Omgekeerd speelt een iPod (naast mp3-tjes) alleen de eigen aac-bestanden van iTunes, al heeft RealNetworks voor zijn muziekklanten deze bescherming van de iPod onlangs weten te kraken. Tot Apple een technische of juridische tegenzet doet kunnen de aac-bestanden van Real dus ook op een iPod worden afgespeeld. Het is dus ingewikkeld.

Ook de Nederlandse muziekverkopers hanteren kopieerbeperkingen. De muziek wordt gedownload in het wma-formaat van Microsoft, af te spelen op de pc met de Windows Mediaspeler. Dit programma moet ook worden gebruikt voor het kopiëren naar andere apparaten en naar cd's. Het kan bijhouden hoe vaak dit gebeurt, en als een bepaald maximum is bereikt is verder kopiëren niet meer mogelijk. Driemaal branden op cd (bij iTunes onbeperkt) en vijfmaal kopiëren naar een draagbaar apparaat is een gebruikelijk stel limieten. Wie vaak de muziekverzameling op zijn draagbare spelertje vervangt kan dat op een dag dus niet meer doen. Zo iemand moet een cd branden en daar weer mp3-tjes van 'rippen' om de muziek nog te kunnen horen. Dat kost kwaliteit. Daar komt bij dat gewone mp3-spelers geen beschermde wma-bestanden afspelen. Er is een recente muziekspeler nodig die speciaal geschikt is voor de beveiligde wma-bestanden. De consument moet investeren om te mogen betalen voor muziek met minder mogelijkheden.

Drie buitenlandse websites zijn veel soepeler. Www.allofmp3.com, club.mp3search.ru (beide Russisch) en www.weblisten.com (Spaans) bieden onbeveiligde mp3-bestanden. Ook hier zijn de tarieven ingewikkeld, maar ze zijn zo laag dat de klant dat graag voor lief zal nemen. Allofmp3 rekent 1 cent per MB. Daarmee kost één liedje enkele losse centen en een album minder dan een euro. Weblisten vraagt bijvoorbeeld € 9,- voor een nacht onbeperkt downloaden.

Over de legaliteit van deze initiatieven is het laatste woord niet gezegd. Ze hebben contracten met plaatselijke auteursrechtenorganisaties en vinden dat ze nu alle muziek wereldwijd aan de man mogen brengen. Weblisten heeft zich tot nu toe met succes verweerd tegen juridische aanvallen. De Russische sites zijn nog niet op de proef gesteld. Voorlopig exploiteren ze met succes een maas in het internationale recht. Muziekliefhebbers hebben voor een minieme vergoeding de zekerheid dat de muziek technisch in orde is, overal en altijd kan worden afgespeeld, dat ze complete albums kunnen downloaden en dat de bestandsnamen zijn gestandaardiseerd, maar niet dat de artiesten worden betaald. In minder radicale vorm hadden de platenmaatschappijen zo'n experiment zelf moeten doen: als de prijs van muziek zo laag is dat downloaden bij Kazaa de moeite niet loont, verdien je dan misschien juist méér geld?

Een belangrijke kwaliteit van een downloaddienst is de omvang van de catalogus. De meeste diensten, ook de Russische, hebben een collectie van enkele honderdduizenden nummers. Dat is bijzonder weinig. Kazaa biedt op elk moment meer dan een miljard bestanden - al zitten daar natuurlijk ook valse muziekbestanden bij, video, software en dergelijke. Zeker in het digitale tijdperk is het niet zo moeilijk een verzameling van 1000 cd's bij elkaar te sparen; dat zijn tien- tot vijftienduizend tracks. Wie zoveel muziek heeft, weet hoe eindeloos veel muziek hij níet heeft. Dat een privépersoon met 1000 cd's ruim een procent heeft van het aanbod van een winkel, is ontnuchterend. In het aanbod op internet ontbreken jazz en blues grotendeels (behalve bij specialist emusic.com) en klassieke muziek geheel. De genoemde muziekwinkels richten zich op het populairste en meest recente werk. Als bijvoorbeeld de archieven met oude popmuziek niet worden ontsloten, ligt daar een interessante niche voor Kazaa, al was het maar omdat de muziekindustrie niet de moeite zal nemen daarvan valse versies los te laten.

Kader: Muziek te huur

Deze maand heeft Microsoft zijn dienst MSN Music gepresenteerd. Er gingen geruchten dat Microsoft een soort verhuurbedrijf zou beginnen. Klanten zouden onbeperkt mogen downloaden voor een vast bedrag per maand, maar de muziek zou beperkt houdbaar zijn. Op dit moment is MSN Music een gewone muziekwinkel die tracks verkoopt voor 99 cent per stuk, net als iTunes. Uiteraard wordt het wma-formaat gebruikt en er gelden gangbare kopieerbeperkingen. Een stream - één keer luisteren naar een liedje - kost een cent.

Een interessant alternatief model is te vinden bij Listen.com, ook een onderneming van RealNetworks. Hier kun je voor 10 dollar per maand naar zelfgekozen 'streaming' muziek luisteren. Deze muziek wordt niet gedownload en is verdwenen zodra het nummer is beëindigd, maar elk nummer kan onbeperkt vaak worden afgespeeld zolang de abonnee online is. Met wifi- en umts-verbindingen kan dat ook op straat, al wordt in het laatste geval de verbinding betaald per gebruikte MB. De muziek kan in theorie wel worden opgenomen, maar als de internetverbinding goedkoop en betrouwbaar genoeg is, is bezit van muziek niet meer van belang, zoals diverse goeroes in het verleden hebben voorspeld.