Umts is hier

Herbert Blankesteijn

Het heeft weinig aandacht gekregen, maar sinds vorige week heeft Nederland umts. Vodafone heeft als eerste de poorten geopend, met de bekendmaking dat al een kwart van de Nederlandse bevolking door Vodafone's umts-antennes wordt bestreken. Vanaf begin deze week (maandag 16 februari) zijn bij Vodafone umts-verbindingen beschikbaar.

Dat mag opmerkelijk heten voor een technologie die door overdreven toekomstverwachtingen verschillende telecombedrijven aan de rand van de afgrond heeft gebracht. KPN heeft miljarden afgewaardeerd op zijn licenties; sommige andere providers hebben besloten de licenties terug te geven, te verkopen of er geen gebruik van te maken.

De meeste Nederlandse telecombedrijven zijn 'gewoon' begonnen een umts-netwerk aan te leggen, óók Kpn. Dat je de waarde van een licentie in de boeken vermindert, betekent niet dat je niet verder wilt investeren om er toch geld mee te verdienen. Het betekent alleen dat de verwachte verdiensten minder zijn.

Waar gaat het ook weer om? Mobiele telefonie 'zonder meer' vindt al jaren plaats via het digitale gsm-netwerk: Global System for Mobile Communications. Digitaal is betrouwbaarder dan het vroegere analoge netwerk: het heeft minder last van storingen en meer capaciteit. Om behalve spraak ook digitale data te kunnen versturen, is gsm ruim twee jaar geleden uitgebreid met gprs: General Packet Radio Service. Dank zij gprs kunnen de meeste huidige mobiele telefoons wappen: surfen op een mini-internet. De snelheid is vergelijkbaar met die van een analoge modem via de telefoonverbinding thuis, maar in de praktijk veel minder. Dat is veel te weinig voor bijvoorbeeld videotelefonie, de toepassing waar de branche zijn hoop op heeft gevestigd.

Gprs kon worden ingevoerd met bescheiden aanpassingen van het gsm-netwerk. Hogere snelheiden zijn met die bestaande infrastructuur niet mogelijk. Umts (Universal Mobile Telecommunications System) kan die hogere snelheden leveren, maar er moet een heel nieuw netwerk voor uit de grond worden gestampt. Dat betekent dat de telecombedrijven heel Nederland moeten volzetten met wéér nieuwe masten. Vodafone is daarmee nu zover dat ze diensten durven te lanceren.

Nederland is geen koploper in Europa. Verschillende landen, zoals Oostenrijk en Engeland, hebben al werkende umts-netwerken. Met speciale toestellen, die overigens nog schaars zijn, kunnen mensen videobellen en filmpjes maken en versturen. Grote successen vallen niet te rapporteren. Hutchison in het Verenigd Koninkrijk heeft de gesprekstarieven sterk verlaagd om meer klanten te trekken.

Bij Vodafone Nederland kun je op dit moment nog geen gesprekken voeren via het umts-netwerk. Er is alleen een 'Mobile Connect Card' (mcc) waarmee een laptop op het mobiele internet kan worden aangesloten. In dit stadium is dataverkeer eenvoudiger te realiseren dan gesprekken. De mcc is een kaartvormige mobiele telefoon die werkt als een soort modem. De laptop kan op die manier draadloos over het web surfen met snelheden die te vergelijken zijn met adsl-lite: maximaal 384 kbit/seconde. Dat is genoeg om een niet al te detailrijk videofilmpje te vertonen zonder het eerst op te slaan, dus streaming. Wanneer een laptop met mcc geen umts-netwerk vindt, schakelt hij over op het tragere gprs, dat wel zo goed als nationale dekking heeft. De umts-dekking zal in de loop der tijd verbeteren: de licentie verplicht de betrokken providers 70% van de bevolking te bestrijken. Alle providers kiezen daarom eerst voor de grote bevolkingsconcentraties. Dunbevolkte gebieden komen alleen aan de beurt als dat zakelijk aantrekkelijk lijkt.

Het grote vraagteken is de consumentenmarkt. Beet heeft nog nooit iemand gesproken die verlangt naar videotelefonie, laat staan op het downloaden van trailers van speelfilms. Daarmee heb je de extra's van umts-telefonie ten opzichte van de bestaande diensten wel gehad. Vodafone zegt tests te hebben gedaan met consumenten, met positieve reacties tot gevolg. In de komende maanden komt er 'een consumententoepassing'. Tegen die tijd zullen de andere providers zich op dit gebied ook wel gaan roeren. Dat wordt spannend.