Rijk van mp3

Herbert Blankesteijn

In de Beet-serie over mp3 figureerden tot nu toe twee muzikanten die mede dank zij mp3 een fatsoenlijke broodwinning hebben en een hoogleraar die er een riante aanvulling op zijn toch al mooie salaris aan overhoudt. In deze slotaflevering de man die er meer geld aan verdiende dan wie ook: Michael Robertson, oprichter van de site Mp3.com. Hij begon het bedrijf in 1997 en verkocht het in 2001 aan Vivendi voor 400 miljoen dollar.

'Mijn belangstelling voor mp3 is gewekt door stom geluk. In 1997 had ik al verschillende ondernemingen opgericht, en een daarvan deed in software voor digitale camera's. Ik verwachtte dat digitale camera's de manier waarop mensen met foto's omgingen, zouden veranderen. Ik stak tijd en geld in de ontwikkeling van die software en het was een volslagen mislukking. Het was dan ook zeven jaar geleden; ik heb daarvan geleerd dat timing van doorslaggevend belang is bij technologiebedrijven. Je kunt het goede idee hebben, het juiste team en een prima product, maar als je te vroeg bent, ga je eraan.

'Dus ik begon weer een ander bedrijf, dat deed in zoektechnieken, Filez.com. We zochten in ftp-servers. Die bieden bestanden aan, net als websites, maar op een andere manier. En het viel me op dat veel mensen zochten naar iets wat 'mp3' heette. Wat het was wist ik niet; wat mij betreft waren het twee medeklinkers en een cijfer. Maar ik wist wel: als iedereen ernaar zocht, waren er kansen. Het groeide, en als ik daarbij betrokken kon raken, kon ik er voordeel uit halen.'

[Robertson1] DEZE VIDEOFRAGMENTEN OP www.nrc.nl/beet

'En ik zei, we moeten een mp3-bedrijf beginnen. Het lag voor de hand het domein mp3.com aan te vragen. Ik kwam erachter dat iemand het had geregistreerd maar het niet gebruikte. En ik stuurde een mail, dat ik mp3.com graag wilde kopen. Die man schreef terug: wat is mp3? Ik was stomverbaasd, want hij had het toch geregistreerd? En dat bleek te zijn omdat zijn initialen M.P. waren. Ik heb hem duizend dollar geboden; dat was toen voor mij veel geld. Mij vrouw verklaarde me voor gek. Maar hij stemde toe, we begonnen die website, en de eerste dag dat we de stekker erin staken waren er tienduizend bezoekers. We hadden niets aangekondigd, er was geen persbericht geweest. Ik kon mijn ogen niet geloven en toen drong het tot me door dat dit iets heel groots kon worden.'

[Robertson2]

'Toen ik Mp3.com begon, waren er mensen die me waarschuwden dat ik een grote vergissing maakte. Ik zou mijn bedrijf net zo goed Betamax.com kunnen noemen, naar het mislukte videoformaat (van Sony - B). RealAudio had 75% marktaandeel op het gebied van digitale geluidsbestanden, dus RealAudio had de toekomst, volgens de meesten. Microsoft had Windows Media, dus de rest van de wereld dacht dat zij de toekomst hadden. Niemand verwachtte dat mp3 een wereldstandaard zou worden. Mp3 demonstreert de macht van internet en de macht van consumenten. Als je vandaag de dag een dvd-speler koopt, kan hij mp3-cd's afspelen. Met een iPod, zelfde laken een pak. Mp3 is de de facto standaard, universeel geaccepteerd.'

]Robertson3]

Robertsons Mp3.com produceerde een stroom initiatieven die de muziekindustrie in grote verwarring brachten. Hij bood gratis software aan waarmee mensen hun cd's konden omzetten in makkelijk uitwisselbare mp3-bestanden. Hij gaf nieuwe artiesten de gelegenheid hun muziek in mp3-vorm op mp3.com weg te geven, om zo naamsbekendheid te krijgen. Bezoekers van de site konden dan op de pagina van de betreffende artiest ook zijn cd's kopen. Robertson begon met een soort radio-uitzendingen in mp3-vorm. Het succes was groot; er kwamen honderdduizenden bezoekers per dag.

'De platenindustrie zal wel zeggen dat mp3 slecht voor ze is. Ik was de duivel voor ze. Maar ik was de boodschapper. Ik heb mp3 niet uitgevonden, ik heb het alleen naar de massa gebracht. Maar het verhaal is daarmee niet afgelopen. Toen de videocassette uitkwam dacht de filmindustrie ook dat dat voor hun slecht was. Net zo met de tv. Ik hoop dat uiteindelijk de industrie er greep op krijgt, en zal beseffen: hoe toegankelijker de muziek, hoe meer je ervan verkoopt. Want dan zullen er meer mensen naar luisteren en er waarde in zien.

'Ik vergelijk het hiermee: als in ieder huis een tacowinkeltje te vinden is, verkoop je meer taco's dan wanneer je er maar twee hebt in de hele stad. (In San Diego zijn tacowinkels wat snackbars zijn in Nederland - B.) Die kans heeft de muziekindustrie: op elke computer zijn tacowinkeltje vestigen. Dan zullen ze meer verkopen, ze hebben alleen de juiste formule nog niet te pakken.'

[Robertson4]

In 2001 - Mp3.com was het begonnen winst te maken - verkocht hij de zaak aan amusementsconcern Vivendi, voor bijna 400 miljoen dollar. Op het moment van de transactie was het tij voor internetbedrijven al gekeerd, en ook met Mp3.com ging het daarna bergafwaarts.

'Ik heb mp3.com verkocht omdat ik vond dat we een goede prijs konden krijgen. Mijn taak als directeur was het belang van de aandeelhouders te behartigen. Het ging dus niet om mijn gevoelens maar om mijn verplichtingen, en dit was wat ik vond dat ik moest doen.

'Nou, het heeft me geen windeieren gelegd, en hetzelfde geldt voor een aantal werknemers. Dus dat is in orde. Tegelijkertijd is het frustrerend, want eigenlijk wilden we de wereld veranderen. Muziek online zetten, toegankelijk maken, de muziekindustrie in de goeie richting dwingen. En die doelen hebben we niet gerealiseerd. Financieel gezien ben ik dus blij dat ik die goeie prijs heb gemaakt en heb geprofiteerd, maar het werk is niet afgekomen.'

[Robertson5]

Inmiddels heeft Vivendi Mp3.com zelf ook weer verkocht, voor maar een paar miljoen, aan mediabedrijf CNet. Dat zal vooral de naam exploiteren. De site krijgt een volledig nieuwe inhoud; hoe hij eruit gaat zien is op dit moment nog niet bekend.

'Dit was een bedrijf dat letterlijk in mijn slaapkamer is begonnen, zes jaar gelden, met het idee: laten we een site maken waar elke artiest zijn muziek kan plaatsen en waar iedereen in die muziek kan delen, waar ook ter wereld. Wisten wij veel dat er een kwart miljoen artiesten zou meedoen, en dat we meer dan een miljoen liedjes zouden verzamelen. Het was de grootste muziekverzameling in de wereldgeschiedenis. Nu mp3.com wordt verkocht wordt dat allemaal weggegooid en alleen de naam gaat naar de nieuwe eigenaar. Dat vind ik een groot verlies van digitale verzamelobjecten, en als het eenmaal weg is, komt het nooit meer terug.'

[Robertson6]

 'Het fascinerende van Napster en Kazaa is, dat ze alle muziek voor iedereen gratis verkrijgbaar maken. Anarchie in de muziekwereld. De ironie voor ons bij Mp3.com was, dat wij ervoor konden zorgen dat je de muziek van een eenmaal gekochte cd van overal ter wereld kon beluisteren (dit initiatief heette Mymp3.com en werd uiteindelijk verboden als strijdig met het auteursrecht - B). Het was een heel nieuw systeem dat mensen aanmoedigde meer muziek te kopen. We werden voor de rechter gesleept, we verloren en we moesten tientallen miljoenen dollars boete betalen.

'Kazaa is ook voor de rechter geweest, en kreeg te horen dat 'peer-to-peer' legaal was in de VS. Verbazingwekkend: wij wilden mensen meer cd's laten kopen en werden veroordeeld wegens schending van het auteursrecht, terwijl een systeem dat puur is bedacht om het auteursrecht te omzeilen, wordt gesanctioneerd. Een teleurstelling voor mij want ik wilde artiesten stimuleren meer muziek te maken, en die kant gaat het met Kazaa niet op.'

[Robertson7]

Intussen probeert de muziekindustrie links en rechts muziek online te verkopen, met hulp van onder andere Apple. Heeft Robertson nog een goede raad voor ze?

'Mijn advies zou zijn: gebruik mp3. Nu doen ze aan drm, digital rights management, met behulp van andere bestandsformaten (zo gebruikt Apple het door Karlheinz Brandenburg aangeprezen [LINK!] formaat aac - B). Dat levert alleen maar beperkingen op: wat de consument doet met zijn muziek wordt gecontroleerd.

'Als je naar Kazaa gaat en de muziek gratis haalt, kun je ermee doen wat je wilt: cd's branden, naar verschillende computers kopiëren, noem maar op. Koop je de muziek, dan ben je beperkt in het aantal cd's dat je mag branden, of naar hoeveel computers je het mag kopiëren, of naar welk draagbaar apparaat. Wat je koopt bij Apple's iTunes kun je alléén beluisteren op een iPod van Apple. Je wordt gestimuleerd om te stelen, want dan kun je doen wat je wilt. Juist als je betaalt zou je alle flexibiliteit moeten hebben. Zolang de muziekindustrie dat niet biedt, zetten ze geen rem op het illegale downloaden en genereren ze geen hoge verkoopcijfers.

'Dan kunnen ze zeggen dat een legale mp3 gekopieerd kan worden naar Kazaa, maar dat probleem heb je nu toch al. Je kunt een cd kopen en in je computer stoppen, en hupla. Dus de muziek is al in de buitenwereld. Honderdduizenden, miljoenen cd's. Die erfenis vergeten ze. Dus elke keer dat ze de consument willen tegenhouden in wat die wil doen, zal de consument bijvoorbeeld een cd lenen in plaats van kopen. En zo werkt de muziekindustrie zichzelf tegen.'

[Robertson8]