Isaäc suiker- en Jacob hartpatiënt

Herbert Blankesteijn

Je zou het de wetenschap van de archeopathologie kunnen noemen: het speculeren over exotische ziekten van belangrijke figuren uit de wereldgeschiedenis. Een van de dankbaarste onderwerpen is Vincent van Gogh. Was hij scheel, kleurenblind, astigmatisch, of had hij een andere oogafwijking die zijn stijl kan verklaren? (Alsof elke schilder met een eigen stijl een oogafwijking moet hebben.) Leed hij aan een benoembare geestesziekte en zo ja aan welke?

Vorige week was Michelangelo aan de beurt (NRC, 3 juni p. 10). Hij werd met terugwerkende kracht besmet met twéé moderne kwalen: autisme en het syndroom van Asperger. De laatste diagnose wordt graag uitgedeeld want hij is - op afstand en ten onrechte - ook al toegekend aan Volkert van der G., en die is niet eens dood.

Het is een vorm van wetenschappelijke roddel. Je kunt niets bewijzen en dat hoeft ook niet. Met een beetje circumstantial evidence haal je gegarandeerd de kranten. Het slachtoffer kan zich niet verdedigen en niemand zal het voor hem opnemen, want hoe toon je aan dat Goliath géén meervoudige endocriene neoplasie had, zoals een Amerikaans doktersechtpaar ruim twintig jaar geleden poneerde? Wat moet je doen om Shakespeare vrij te pleiten van cocaïnegebruik, wanneer hij daar na sporenonderzoek in zijn huis en een tekstanalyse van wordt beticht?

De archeopathologische literatuur is uitgebreid en het satirisch-wetenschappelijke blad Annals of Improbable Research heeft in september 2002 een mooie opsomming gepubliceerd. Daaruit nu een selectie - die onderwerpen zijn weggelaten die door normale historische bronnen kunnen worden gestaafd, zoals het alcoholprobleem van F. Scott Fitzgerald en de klompvoet van Lord Byron. Voor de hand liggende vraag: als in een krantekop al geen vraagteken mag staan, mag dat dan wel in de titel van een wetenschappelijke publicatie?

- Tutankhamun's Breasts

- Noah - An Albino.

- Was Isaac Diabetic?

- What Kind of Twins Were Jacob and Esau?

- Jacob's Cardiac Arrhythmia (hartritmestoornissen).

- Why Did Moses Stammer (stotteren)? And, Was Moses Left-Handed?

- Was King Saul Mad?

- The Affliction of Job: Poisoned!

- Did Alexander the Great Have Heterochrome (verschillend gekleurde) Eyes?

- Hannibal's Ophthalmia (oogontsteking).

- Was St. Paul's Thorn in the Flesh Migraine?

- Were the Roman Emperors Claudius and Vitellius Bulimic (ziekelijk vraatzuchtig)?

- Diagonal Earlobe Creases (kreukels in de oorlel), Type A Behavior (staat in verband met hartaandoeningen), and the Death of Emperor Hadrian.

- The Prophet's Foot: or Did Mohammed Have Morton's Disease (zenuwaandoening tussen de middenvoetsbeentjes).

- The Eye Disease of Francis of Assisi.

- Was Dante Blonde or Brunette?

- Joan of Arc, Creative Psychopath: Is There Another Explanation?

- The Arthritis (reuma, jicht) of Christopher Columbus.

- Was Dom Perignon Really Blind?

- Sir Isaac Newton: Mad as a Hatter.

- Was Mozart Cross-Eyed?

- Mozart's Scatological Disorder (problemen met ontlasting).

- Mozart's Left Ear, Nephropathy (nierziekte), and Death.

- Was Paganini Poisoned with Mercury?

- Was Adolf Hitler Infertile?