Bellen via internet

Herbert Blankesteijn

In de turbulente laatste jaren van de vorige eeuw leek het of niet alleen internet, maar ook telefonie gratis zou worden. Dat idee is vervlogen, maar lijkt op de weg terug. Zeker is dat telefonie goedkoper en beter kan, met technieken die van internet zijn afgekeken.

Een paar jaar geleden bood het Rotterdamse bedrijf Rits Telecom gratis bellen via internet aan. Je moest software downloaden van de site van Rits en dan kon je met je pc een nummer kiezen. Over internet ging het signaal naar Rits, dat het naar het telefoonnet sluisde. De klant van Rits gebruikte de luidsprekers en de microfoon van de computer of een goedkoop headsetje; degene die gebeld werd, nam gewoon de telefoon op. De kosten werden betaald door adverteerders: de software van Rits zorgde dat tijdens het gesprek op het computerscherm advertenties werden vertoond.

Bedrijven als Net2Phone en DialPad deden iets dergelijks, minus de reclame. Bij hun kon je vanuit de pc wereldwijd bellen via internet. Dat kostte geld, maar minder dan via de telefoon. De klant betaalde alleen voor de internetverbinding. Dat kwam in Nederland in de meeste gevallen neer op lokaal telefoontarief.

'Wij waren een marketingbedrijf,' vertelt directeur Ytsen Kooistra van Rits Telecom. 'De telefonie was niet meer dan een middel om te adverteren. Toen de advertentiemarkt instortte, moesten we iets anders verzinnen. Toen hebben we van de telefonie onze core business gemaakt.' Net als Net2Phone en consorten verkoopt Rits Telecom nu goedkope telefonie (merknaam Pilmo), die zoveel mogelijk van internet gebruikmaakt.

>>KADER

Spraak over internet

Bij ouderwetse analoge telefonie is er tijdens een gesprek een 'lijn' gereserveerd, die je je kunt voorstellen als een ononderbroken draadverbinding, tussen twee gesprekspartners. Bij digitale telefonie, bijvoorbeeld op mobiele netwerken, worden verschillende technieken toegepast om de capaciteit zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Toch is het beeld van een gereserveerd kanaal hier nog bruikbaar. Daarom is deze vorm van telefonie relatief duur.

Bij bellen via internet wordt de spraak door de pc vertaald in digitale gegevens. Deze worden in kleine datapakketjes naar de geadresseerde verstuurd. Daarbij reizen alle pakketjes min of meer zelfstandig over de verbindingen van internet, tussen pakketjes van surf- en mailsessies van andere gebruikers. Pakketjes die bij elkaar horen kunnen verschillende wegen volgen. Dit maakt dataverkeer op internet bijzonder efficiënt. Hierdoor kan spraakverkeer via internet goedkoper zijn dan via een gespecialiseerd telefoonnet. Omdat pakketjes kunnen zoekraken, of bij drukte oponthoud ondervinden, kan internettelefonie wat minder van kwaliteit zijn.

Bellen via internet is het goedkoopst als de bestemming ook op internet ligt. Moeten telefoonnummers worden bereikt, dan zijn er koppelingen tussen internet en het telefoonnet nodig, de zogeheten gateways. Deze kosten geld. Software zoekt dan voor ieder gesprek de beste gateway, het dichtst bij de bestemming, om de kosten te minimaliseren.

EINDE KADER<<

Bij telefonie via internet is de pc een hinderlijke beperking. Je kunt alleen bellen als de pc aanstaat, je kunt geen nummer kiezen zoals je dat gewend bent, en je kunt je draadloze binnenshuistoestel niet gebruiken. Daarom kunnen Pilmo-abonnees voor 150 euro een kastje kopen, genaamd de VoiceFinder, dat tussen hun adsl- of kabelaansluiting en de pc wordt geschakeld. Op deze VoiceFinder kan een normaal telefoontoestel worden aangesloten - ook een draadloos exemplaar - dat dan via internet belt door op de normale manier nummers te kiezen, en dat door de buitenwereld op een normaal telefoonnummer kan worden bereikt. De pc hoeft niet meer aan; van vertraging of bijgeluiden is hoegenaamd geen sprake. Telefoneren via internet heeft zo in het gebruik geen eigenaardigheden meer; het is alleen nog maar goedkoper.

Hoeveel goedkoper is het? Binnen Nederland kun je vergeleken met de tarieven van KPN tot tweeëneenhalve cent per minuut verdienen. Bij internationaal bellen kan het voordeel in de dubbeltjes lopen. Pilmo is zelfs goedkoper dan de meeste carrier select-bedrijven als Tele2. Pilmo-abonnnees bellen elkaar gratis, ook van de ene uithoek van het land naar de andere, en desnoods zelfs vanuit het buitenland, omdat in dat geval het gesprek internet niet verlaat. Rits Telecom heeft intussen tegen de 2000 Pilmo-abonnees en 'enkele duizenden' klanten die via een prepaid-constructie bellen vanaf de pc, meest in het buitenland.

Adsl-abonnees kunnen in principe hun KPN-telefoonabonnement opzeggen, maar ze kunnen niet de volle €17,80 per maand als besparing boeken. KPN mag van de telecomautoriteit Opta in dat geval een 'kostengeorienteerd' bedrag in rekening brengen bij de adsl-provider voor het gebruik van de koperdraadjes naar de woning. De adsl-kosten voor de consument stijgen daarmee met ongeveer een tientje per maand. Aangezien Pilmo maandelijks 10 euro kost, vallen de vaste kosten juist hoger uit. Begin november heeft de Opta Rits Telecom laten weten dat het 'kostengeorienteerde' bedrag niet wordt verlaagd. Daarop heeft Rits besloten zich alleen nog te richten op mensen met internet via de kabel en op de zakelijke markt. Kabelklanten kunnen wel hun KPN-abonnement opzeggen zonder dat hun internet duurder wordt.

Gratis internationaal bellen via de pc kan nog steeds, of alweer, met programma's voor instant messaging (im). Instant messaging is een vorm van chatten. Daarmee kunnen internetgebruikers zien wie van hun kennissen online is. Iedereen die 'aanwezig' is, kun je met een kort tekstberichtje sturen. Bekende im-programma's zijn Icq (I seek you) en MSN Messenger. De betreffende programma's zijn gratis; ze zijn in de loop der jaren voorzien van mogelijkheden om met elkaar te praten. Wie wil kan nu in één oogopslag zien wie van zijn contactpersonen aanspreekbaar is, en kan met een klik zo iemand daadwerkelijk aanspreken. Geografische grenzen zijn irrelevant, en het kost niets. Een beperking is, dat je vastzit aan de pc. Jammer is verder dat gebruikers van het ene programma niet kunnen praten met die van het andere.

Als je wilt bellen zonder gesprekskosten, zonder abonnement én met een gewone telefoon, dan kan dat ook. Michael Robertson, een internetondernemer die fortuin heeft gemaakt met de site Mp3.com, heeft deze zomer met een nieuwe startup, genaamd SipPhone, telefoontoestellen op de markt gebracht die rechtstreeks op internet zijn aan te sluiten, via een normale netwerkkabel. In elk toestel zit een Amerikaans nummer gebakken dat gewoon te bellen valt, maar alleen vanaf een andere SipPhone. Er is geen koppeling met het telefoonnet, zoals die er bij Pilmo wel is (uitgezonderd voor Amerikaanse 0800-nummers en 911). SipPhones bellen elkaar gratis, en er is niet eens een abonnement nodig. Ideaal als je elkaar heel vaak belt, of als je familie in het buitenland hebt. Wie dergelijke telefoons in Nederland aan de praat wil krijgen, moet kunnen goochelen met de instellingen van adsl- dan wel kabelmodems. Een SipPhone kost 80 dollar (twee voor $130), maar de verzendkosten naar buiten de VS bedragen vooralsnog 71 dollar. Reken zelf uw terugverdientijd uit.

Er zijn dus nog wat kunstgrepen nodig om goedkoop of gratis te bellen, en van de kwaliteit kun je niet helemaal zeker zijn. Voor bedrijven hoeft dat niet te gelden. Een bedrijf dat een nieuw kantoorgebouw betrekt, kan beter alleen een computernetwerk aanleggen en geen telefoondraden, en aan voice over ip (internet protocol) oftewel ip-telefonie gaan doen. Er is dan geen apart telefoonnetwerk nodig. Medewerkers bellen dan binnenshuis (eventueel zelfs naar alle internationale vestigingen) via computerverbindingen die op dezelfde manier werken als internetverbindingen. Omdat deze gereserveerd zijn voor het bedrijf en geen deel uitmaken van internet als zodanig, hebben ze geen last van drukte in de buitenwereld. In dit soort gevallen is ip-telefonie dus géén internettelefonie (telefonie via internet is wél altijd ip-telefonie) en is de geprekskwaliteit gegarandeerd.

Bovendien ontstaan er nieuwe mogelijkheden. Cisco bijvoorbeeld levert ip-telefoons (direct in het netwerk te pluggen) met ingebouwde browser, die ook beperkt kunnen websurfen, bijvoorbeeld om een telefoonboek of verkeersinformatie te raadplegen. Ook zijn dergelijke telefoons via een browser van buitenaf te benaderen, zodat een thuiswerkende employé met behulp van zijn pc thuis zijn kantoortelefoon naar zijn privénummer kan doorschakelen. In dit soort gevallen is ip-telefonie dus niet alleen goedkoper, maar ook in verschillende opzichten beter dan traditionele telefonie.

Steeds meer telefonie gaat gebruik maken van internet of van vergelijkbare technieken. Vanaf eind november biedt dsl-provider Bbned voor de zakelijke markt 'dsl-telefonie': telefonie via een datanetwerk, maar stevig in handen van één bedrijf. Dus geen onzekerheden, maar wel de voordelen in de vorm van lage tarieven. Ook gebruikers van Bbned bellen elkaar gratis. De prijzen van belminuten naar 'buiten' kunnen zo'n 30 % lager liggen dan die van KPN, en normale toestellen kunnen in bedrijf blijven.

Internet-achtige technieken zijn op weg de telefoniemarkt over te nemen. Consumenten die wat geld of moeite willen investeren kunnen nu al profiteren. De druk op de telecombedrijven is groot om internettechnologie in een consumentvriendelijke vorm aan te bieden. KPN-directeur Strategie Jan Wildeboer ziet ip-telefonie nog niet als een bedreiging, door het geringe verschil in kosten. Maar: 'Op termijn zal veel telefonieverkeer als IP-verkeer over dataverbindingen gaan.' Op een dag bellen we goedkoop via datanetwerken zonder dat we er iets voor hoeven doen.