Weg met het vrije woord

Herbert Blankesteijn

Iedereen wijst nu naar de moslims, maar kunnen we even een stapje terug? Bijvoorbeeld naar Van Gogh zelf, die aan de lopende band grove, grievende, beledigende, kwetsende stukjes schreef. Als de ene hoofdredacteur verstandig genoeg was zo'n wanproduct te weigeren, stapte hij gewoon op en ging naar de volgende die wel zin had in een beetje publiciteit. Tot deze het werk van Van Gogh echt las (of meende dat de publiciteit nu wel binnen was) en besloot dat de man inderdaad te ver ging, waarop…

Waar waren de rechters, die dit ongeleide projectiel hadden kunnen veroordelen wegens laster, smaad, belediging of opruiïng? Nergens: niemand haalde het in zijn hoofd Van Gogh aan te klagen, want rechters in de jaren zeventig en tachtig hebben de columnisten carte blanche gegeven. Iedereen weet dat procederen tegen verbale steniging alleen maar meer publiek trekt voor je eigen executie. En als Van Gogh zo tekeer ging dat niemand meer zijn stukje wilde plaatsen, zette hij het op zijn website, waar ook de laster van Micha Kat welkom was, en waar alle schimpscheuten tot in lengte van dagen opvraagbaar bleven. Degezonderoker.nl was een vrijplaats, zo heette het gemoedelijk. Vrijplaats? Het was een loopgraaf.

Bedoel ik te zeggen dat Van Gogh het ernaar gemaakt heeft? Ja. Voor de moord zelf is alleen de moordenaar verantwoordelijk, maar je kunt mensen en groepen zo consequent sarren (in woorden evengoed als in de beelden van Submission) dat de gevolgen niet kunnen uitblijven.

Als columnnisten nou eens ophielden met flink doen, hoofdredacteuren niet bang waren voor fatsoensrakker te worden uitgemaakt en rechters de rechten van beledigden weer eens serieus namen, dan waren we een heel eind. Dan hoefden we alleen nog te verzinnen hoe we het anonieme verbale geweld op internet de kop indrukken. Je zou websites kunnen verbieden anonieme uitingen op te nemen. Alleen bijdragen toelaten van mensen met geverifieerde postadressen en bankrekeningnummers. En alles vervolgen wat niet kan.

Dat zou een hoop motieven schelen.