De encyclopedie die zichzelf schrijft
Herbert Blankesteijn
Afgelopen woensdag heeft collega Vincent Everts Linux in uw aandacht aanbevolen, het alternatief voor Windows op de computer. Het bijzondere van Linux, behalve dat het zo goed als gratis is, is dat de programmacode openbaar is. Iedereen kan er zelf aan sleutelen, zijn eigen Linuxversie maken, en verbeteringen voorstellen. Open source heet dat.
Wist u dat er ook een open source encyclopedie is. Wikipedia heet-ie en deze week vierde Wikipedia zijn miljoenste artikel. Dat mag wel in de krant want de roemruchte Britannica, onbetwist de beste en meest uitgebreide encyclopedie, heeft er maar 230.000, dus vier keer minder.
Wat moet je je voorstellen bij een open source encyclopedie? In de eerste plaats dat hij gratis is in het gebruik. Ter vergelijking: vijftien jaar geleden heb ik nog eens een encyclopedieverkoper op bezoek gehad die me een Britannica probeerde te verkopen voor 8000 gulden. Een cd-versie voor 2000 zat er toen net aan te komen. De Britannica op cd kost nu 70 dollar, maar ga naar www.wikipedia.org en alle informatie is gratis.
Je mag uit de teksten op Wikipedia ook vrijelijk putten, maar als je ze letterlijk gebruikt, of delen daarvan, is het auteursrecht daarop van de gemeenschap.
Het meest bijzondere van Wikipedia is wel dat iedereen eraan kan bijdragen. Ontdek je een fout? Dan kun je die verbeteren en hup, de betreffende pagina is gewijzigd. Daarmee is Wikipedia een willige prooi voor grappenmakers en charlatans, zou je denken, maar dat valt erg mee. Van elke pagina worden de laatste veranderingen bijgehouden, en een voorbijganger die een verandering ten kwade constateert kan die verandering terugdraaien. Wikipedia houdt zelf een overzicht bij van aperte onzin die in de loop der tijd uit de encyclopedie is verwijderd. Door deze sociale controle is Wikipedia opmerkelijk stabiel en neutraal. Dat kun je zien door controversiële onderwerpen op te zoeken als George W. Bush of Microsoft. Er staat geen onvertogen woord.
Wikipedia heeft de grootste verzameling bronnen ter wereld, namelijk de hele bevolking van internet, en de grootste redactie. Evengoed geven de leiders van het project toe dat misschien niet alles wat erin staat even onverbiddelijk juist is als bij echte encyclopedieën. Maar daar staat tegenover dat Wikipedia bij actualiteit snel blijkt te zijn bijgewerkt. Over de orkaan Ivan vind je een uitgebreid stuk en van de Olympische Spelen 2004 alle uitslagen. Die vind ik in de Britannica nog niet, ook niet in de online versie. En ook los van de actualiteit kan de Wikipedia over veel meer onderwerpen artikelen hebben. Ontbreekt een stuk over uw persoonlijke hobby? Is er geen biografie van uw grootvader? Plaats het zelf! Hoe belangrijker het onderwerp, hoe groter de kans dat anderen ook bijdragen, hoe sterker het zelfcorrigerende vermogen van de open-sourceencyclopedie.
Wikipedia bestaat in 15 talen, waaronder Esperanto, Hebreeuws en Nederlands. Dat miljoen artikelen geldt alle talen bij elkaar. De Engelse is met 350.000 artikelen in zijn eentje groter dan de Britannica. De Nederlandse versie heeft nu 36.000 artikelen, een verdubbeling sinds een jaar geleden. Een uniek naslagwerk, voor iedereen, door iedereen, www.wikipedia.org.
Het materiaal dat hier verkrijgbaar is mag worden gedownload, gelezen en zelfs gekopieerd, maar alleen voor eigen gebruik. Vermenigvuldigen met winstoogmerk is niet toegestaan. Alles is copyright Herbert Blankesteijn, tenzij anders vermeld.