Wereldorde
Herbert Blankesteijn
De nieuwe wereldorde op internet begint vorm te krijgen. Duidelijk symptoom is het vonnis dat de bookmaker Ladbrokes in Nederland aan zijn broek kreeg. Ladbrokes moet ophouden Nederlanders in staat te stellen via internet te gokken, bijvoorbeeld op de uitslagen van sportwedstrijden.
Tot voor kort dachten wij internetliefhebbers nog dat internet onkwetsbaar was in zijn internationale karakter. Zat je in land X, met je bedrijf en je server, dan hoefde je je niks aan te trekken van de wet in land Y, terwijl je intussen via internet gewoon zaken deed met de inwoners van dat land.
Toen een paranoïde Franse actiegroep Yahoo probeerde te verplichten een veiling van Nazispullen voor Franse ingezetenen onzichtbaar te maken, protesteerde het bedrijf eerst dat dat niet kon. Helaas, het kon wel. Aan de hand van IP-nummers kan van iedere surfer de lokatie vrij nauwkeurig worden bepaald - tenzij die surfer speciale maatregelen neemt, zoals het gebruik van speciale software.
Inmiddels blokkeren Yahoo, Ebay en Amazon routinematig de toegang vanuit bepaalde landen tot bepaald pagina's. Anders krijgen ze juridisch gedonder - het internationale recht blijkt daar sterk genoeg voor. Het is voor weinig bedrijven aantrekkelijk in een derdewereldland te gaan zitten, alleen maar om zich van geen enkele wet iets te hoeven aantrekken. Je gaat daarmee ook zakelijk in ballingschap, en dan heb ik het nog niet over de heisa van een verhuizing. Alleen bedrijven die vanaf hun oprichting de bedoeling hebben om wetten te tarten, zoals Kazaa, kiezen voor een dergelijk bestaan en een bijpassende vorm. Kazaa, om even bij dat voorbeeld te blijven, is typisch een permanent voortvluchtige organisatie: een zo ingewikkeld mogelijk conglomeraat van half-zelfstandige onderdelen, over vele landen en continenten verspreid, als een maffianetwerk. Bona fide bedrijven willen zo niet leven.
Internet is anarchistisch en supranationaal en iedereen past zich maar aan, beweerden de pioniers nog geen tien jaar geleden triomfantelijk. Het 'karakter' van internet was een rechtvaardiging op zichzelf. Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de Declaration of the Independence of Cyberspace van John Perry Barlow (http://www.eff.org/~barlow/), die ik hier eerder heb aangehaald.
Governments of the Industrial World, I come from Cyberspace. On behalf of the future, I ask you of the past to leave us alone. You are not welcome among us. You have no sovereignty where we gather.
We have no elected government, so I address you with no greater authority than that with which liberty itself always speaks. I declare the global social space we are building to be naturally independent of the tyrannies you seek to impose on us. You have no moral right to rule us nor do you possess any methods of enforcement we have true reason to fear.
Zo blijkt het dus niet te zijn. Barlow had het vreselijk mis. Hij begreep niet dat alles wat in cyberspace wordt gedaan, gedaan wordt door mensen of bedrijven, kortom rechtspersonen, die opgespoord kunnen worden en in de ouderwetse wereld aansprakelijk gesteld als ze iets hebben gedaan dat met de ouderwetse wetten in strijd is.
Het werkelijke karakter van internet blijkt te zijn, dat de regels van het strengste land voor iedereen gelden. In plaats van dit te accepteren piepen de vroegere voorlopers soms nog dat dit strijdig is met de bedoeling van internet, zoals Vinton Cerf deed, ook zo'n fossiele aartsvader van internet, toen Yahoo zijn Naziveiling voor Fransen moest verstoppen. Helaas voor Cerf, Barlow en consorten (dit meen ik echt), heeft internet geen bedoeling, alleen een realiteit. Als je tien jaar geleden riep dat iedereen zich moest aanpassen aan het karakter van het Net, moet je niet van mening veranderen als blijkt dat je je in het karakter van het medium hebt vergist.
Met bedrijven heb ik geen medelijden. Als je winst wilt halen uit een bepaald land, moet je je aanpassen aan de mores ter plaatse. Moeilijker is het voor wetenschappers en particulieren, die in toenemende mate riskeren dat zij op reis worden opgepakt omdat hun homepage de autoriteiten in hun vakantieland niet zint. In Nederland hebben we een beetje bescherming doordat we een onbeduidende taal spreken. Maar dat is geen garantie dat je meningsuitingen niet worden bekeken. Dus bedenk dat niemand je dwingt om ondeugende dingen op je site te zetten, en dat niemand je dwingt af te reizen naar foute landen.