Lezen met een batterij

Herbert Blankesteijn

Waaróm zou je boeken lezen van een scherm? Een reden kan zijn: bezuinigen op bagage. Wie graag leest op vakantie sjouwt al gauw met kilo's papier. In plaats daarvan kun je meters boeken meenemen in een pocket-pc van een ons, of een hele bibliotheek op de harddisk van een laptop. Als zo'n machine toch meemoet, als hulpstuk voor de digitale camera of als toegangspoort tot internet, wegen de boeken in de koffer exact nul gram.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat niet ieder boek in digitale vorm te vinden is. Boeken die commercieel leverbaar zijn, zijn doorgaans alleen op papier te koop. Een enkele uitgever verkoopt zijn boeken (ook) digitaal, zoals Syngress. De prijs is dan de helft en de winstmarge vermoedelijk het dubbele van die van een papieren boek. Maar dit is geen standaardprocedure. Brede categorieën die wel op internet te vinden zijn, zijn de klassieke, want rechtenvrije, Nederlandse en Engelse literatuur. Van Van Alphen tot en met Wolff staan ze op de site van Project Laurens Jz Coster (http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/), van Adams (tien auteurs van die naam) tot en met Young (drie stuks) zijn ze te vinden bij Project Gutenberg (http://www.promo.net/pg/), alfabetisch en op andere manieren zoekbaar. Bij Project Gutenberg zijn bovendien veel schrijvers uit de klassieke oudheid te vinden, zoals Aesopus en Aristoteles en andere grote literatoren, bijvoorbeeld Balzac en Baudelaire, meestal overigens in Engelse vertaling. Een andere aardige Nederlandse site is ebook (www.ebook.nl), met een beperkte keus uit zowel klassieke als moderne uitgaven, in afdelingen als Fictie, Informatief, Kinderboeken en Poëzie.

Wie precies weet welk boek hij wil lezen zal in dit aanbod, hoe uitgebreid het ook is, waarschijnlijk bot vangen. Wie toch al wilde experimenteren of nu aanleiding ziet zich eindelijk eens in Couperus, Cats, Wilde of Wolf te verdiepen kan zich liederlijk te buiten gaan: de oeuvres zijn vaak compleet en op de genoemde sites is alles gratis én legaal.

Veel mensen willen niet lezen van een scherm. Zij doen zichzelf tekort. Verkeerde lichtval bestaat niet want het licht stijgt op uit het boek. In het donker buiten kun je gewoon doorlezen. In de slaapkamer stoor je je partner niet. Lettertype en -grootte kun je instellen, elke dag opnieuw. Het enige probleem vormt de levensduur van de accu, maar met wat beleid - in de vorm van een reserve-accu, een netsnoer of een slimme oplaadstrategie - is hier goed mee te leven.

Heel goed lukt het lezen op een laptop. Programma's waarmee electronische boeken moeten worden gelezen, zoals Word, Internet Explorer of Acrobat Reader, zijn daarop doorgaans aanwezig. Het scherm is zo groot als een opengeslagen boek, zodat je evenveel tekst overziet. Nadeel is, dat een notebook vrij zwaar. Een ander geschikt instrument is de pocket-pc. Een pocket-pc is makkelijk met één hand voor de ogen te houden terwijl de duim rust op het knopje dat de pagina's verwisselt. Er staat minder tekst op een pagina, maar echt vervelend is dat alleen bij gedichten, als dit leidt tot het lelijk afbreken van regels.

Sommige boeken zijn in verschillende bestandsvormen verkrijgbaar. Txt en doc zijn tekstbestanden die met een programma als Word te openen zijn. De lezer kan lettertype, -grootte en -kleur, schermachtergrond en dergelijke makkelijk zelf instellen. Htm is het kenmerk van webpagina-achtige bestanden. Deze worden standaard geopend in Internet Explorer en zijn alleen met enige computerkennis aan te passen. Onhandelbaar is het pdf-formaat, dat hoort bij de Acrobat Reader. Deze teksten zien er op het computerscherm nooit lekker scherp uit, en de opmaak ligt vast. Op een zakcomputer heb je niets aan pdf, omdat de pagina's niet aan het kleine scherm worden aangepast..

Voor het lezen van digitale boeken hoef je niet meer aan een bureau te gaan zitten. Draagbare, snoerloze apparaten volstaan en zijn intussen gangbaar. Op den duur zullen ze nog wat geschikter worden voor het lezen van boeken dan ze al zijn. Het wordt tijd dat uitgevers en boekhandels boeken niet alleen in fysieke vorm, maar ook als digitale bestanden via internet aanbieden. Tegen een reële, dus veel lagere prijs. Dan kan de lezer echt kiezen.