Rapper Chuck D is voor gratis downloaden
Herbert Blankesteijn

Voor de versie met filmpjes zie het Beet-archief bij NRC Handelsblad.

Zaterdag 11 oktober was de tiende verjaardag van internetaanbieder Xs4all - de eerste Nederlandse provider die het publiek de mogelijkheid bood internet in huis te krijgen. Xs4all vierde dat met een groot festival over het onderwerp 'auteursrecht'. Topattractie was rapper Chuck D, die een smakelijk pleidooi hield tegen de hebzucht van de muziekindustrie en vóór gratis downloaden.

Juist door internet en bijbehorende technieken zoals het bestandsformaat mp3 staat dat auteursrecht sterk onder druk. Bands procederen tegen uitwisseldiensten (zoals Metallica, dat Napster te gronde wist te richten) en platenmaatschappijen slepen hun eigen klanten voor de rechter (in de VS heeft de brancheorganisatie RIAA al 261 muziekliefhebbers gedagvaard).

Chuck D, oprichter en voorman van de rapgroep Public Enemy, neemt niet de moeite het gratis uitwisselen van muziek te bestrijden. Integendeel, al vijf jaar geleden maakte hij ruzie met zijn eigen platenmaatschappij, omdat hij op zijn site gratis tracks wilde aanbieden van een nog niet uitgebracht album.

Zaterdagavond bij Xs4all zei Chuck D 'sliep uit' tegen de platenmaatschappijen, die in de jaren '90 de digitale technologie hebben omarmd en er grof geld aan hebben verdiend, terwijl ze heus wel wisten dat het huidige kopieerfeest eens moest komen.

[Clip 1]

Voor artiesten verandert de wereld natuurlijk ook. Ze hebben toegang tot goedkope techniek om hun muziek te produceren, maar moeten de digitale techniek ook inzetten om in hun levensonderhoud te voorzien. Zo ontstaat de 'onafhankelijke artiest,' waar Chuck D uiteraard zelf model voor staat.

[Clip 2]

Chuck D heeft verschillende sites opgericht om muziek te exploiteren, waaronder die van Public Enemy [www.publicenemy.com] en rapstation.com [www.rapstation.com] waar rapartiesten hun muziek bekendheid kunnen geven. 'You can't download a T-shirt,' zei hij zaterdag om aan te geven hoe een artiest geld kan verdienen wanneer de verkoop van cd's alleen niet genoeg is. Daarnaast moeten onafhankelijke artiesten zo goedkoop mogelijk produceren, zodat ze minder cd's nodig hebben om winst te maken.

De consument heeft de macht in de huidige constellatie, meent Chuck D. Goed beschouwd is het belachelijk dat je een cd zou moeten kopen waar verschillende tracks opstaan die je niet kent of niet eens leuk vindt. Wie wil er nou ijs met biefstuk erop?

[Clip 3]

Kortom, of het nu gedaan wordt door de platenmaatschappijen of door de artiesten, of door andere partijen als Apple (met de dienst iTunes), het verkopen van individuele nummers in mp3-vorm heeft de toekomst. Ondanks het feit dat bijna alle muziek gratis te krijgen valt via de uitwisseldiensten, heeft iTunes toch succes. Waarschijnlijk komt dat door de redelijke voorwaarden: de prijs per nummer is maar een dollar, en het is toegestaan er cd's van te branden. Overigens is iTunes alleen toegankelijk voor Amerikanen en voor Apple-klanten; aan een Europese versie en een voor Windows wordt gewerkt.

Wat volgens Chuck D het failliet van het huidige beleid van de muziekindustrie aantoont, is het vervolgen van kinderen en bejaarden voor het uitwisselen van muziekbestanden:

[Clip 4]

Meer fragmenten uit de toespraak van Chuck D in audio in het radioprogramma Telescoop, zaterdag 18 oktober 17:00-18:00 op 747 AM en daarna op www.telescoop.nl.