De wereld onder een stolp

Herbert Blankesteijn

Vooruit, nog één aflevering over beeldschermen, dan is het voorlopig genoeg geweest. Of misschien moeten we het woord 'display' gaan gebruiken, want een beeldscherm is tenslotte maar een vierkant stuk glas voor je neus. Wat voor 3D-illusie het ook geeft, je kunt niet je hoofd erin steken of om de 3D-objecten heenlopen. (Overigens heeft Beet vorige week vergeten op te merken dat de brilloze techniek van Sharp en Dimension alleen een 3D-effect veroorzaakt in de horizontale richting. Wie zijn hoofd scheefhoudt of enigszins op en neer beweegt, verstoort de illusie.)

Een volkomen overtuigend driedimensionaal effect is te krijgen met Head Mounted Displays, ofwel virtual reality-helmen met ingebouwde schermpjes. Wanneer elk oog zijn eigen scherm heeft, kan je een 3D-beeld waarnemen in een veel grotere hoek om je heen dan met een normaal beeldscherm. Nog mooier wordt het wanneer zo'n HMD is uitgerust met sensoren voor de positie en oriëntatie van de helm. Dan kun je namelijk met hoofdbewegingen rondkijken in de 3D-wereld, en door te lopen je erin verplaatsen. De software die je gebruikt moet hier natuurlijk wel op berekend zijn; te denken valt aan ontwerpsoftware en bepaalde spellen. Met een goede helm en goede 3D-software kan het effect overweldigend zijn.

HMD's zijn gewoon te koop. De prijs is de afgelopen tien jaar gezakt van astronomisch tot gewoon duur; de prijs is momenteel een paar honderd tot een paar duizend euro. Kijk bijvoorbeeld op www.speedy3d.com of op 3dgraphics.about.com.

Een totaal andere benadering volgt het Amerikaanse bedrijf Actuality met een display genaamd Perspecta. Hier wordt niet de kijker in de 3D-wereld geplaatst zoals bij een VR-helm, maar belandt het 3D-object in onze eigen omgeving.

De Perspecta is een ronde glazen stolp waaronder een reflectiescherm snel ronddraait (meer dan 10 omwentelingen per seconde) om een verticale as. Terwijl dat gebeurt worden op het scherm beelden geprojecteerd. Doordat het scherm bij het ronddraaien elk deel van de ruimte onder de stolp bestrijkt, kan een driedimensionaal beeld worden samengesteld. Beide kanten van het scherm worden gebruikt. Daardoor kan elk volume-element of voxel ruim twintig keer per seconde van nieuwe informatie worden voorzien. Zo ontstaan 3D-projecties die kunnen bewegen en die van alle kanten kunnen worden bekeken. Door de projectietechniek is de lichtsterkte niet geweldig: de beelden zijn volgens Actuality het beste te zien in het schemerduister.

De Perspecta is sinds de eerste helft van vorig jaar op de markt. Het apparaat kan als monitor op Windows 2000- en Linux-computers worden aangesloten. Actuality mikt onder andere op militaire en wetenschappelijke toepassingen. Chemici kunnen de ingewikkelde driediemensionale structuur van moleculen bestuderen. Rond de jaarwisseling is er nog een systeem verkocht aan NASA, dat hiermee onderzoek op het gebied van de aardwetenschappen en de ruimtevaart wil ondersteunen. Spelletjes zijn hier niet aan de orde. Een Perspecta kostte vorig jaar nog 80.000 dollar. Inmiddels is dat gezakt tot 50.000. Liefhebbers mogen de hoop koesteren dat op een dag de prijs zal zijn gezakt van astronomisch tot gewoon heel hoog.

Al met al is wel duidelijk dat 3D en computers een moeizame relatie hebben. Óf de weergave is gebrekkig (aangepaste beeldschermen), óf je zit vast aan een onhandige helm, óf je moet een kapitaal investeren in een gevaarte met kwestbare bewegende onderdelen. Als het op spelletjes aankomt heeft Beet trouwens tweedimensionale, abstracte exemplaren als PacMan, Breakout en Mijnenveger altijd leuker gevonden dan hun opvolgers die tevergeefs de realiteit trachten te imiteren. 3D kun je buiten in overvloed vinden.

Verstoppertje, iemand?