Wereldorde

Herbert Blankesteijn

De nieuwe wereldorde op internet begint vorm te krijgen. Duidelijk symptoom is het vonnis dat de bookmaker Ladbrokes in Nederland aan zijn broek kreeg. Ladbrokes mag Nederlanders niet via internet laten gokken, bijvoorbeeld op de uitslagen van sportwedstrijden.

Tot voor kort zagen wij internetliefhebbers internet als regelloze vrijhaven. Zat je in land X, met je bedrijf en je server, gold de wet in land Y voor jou niet, terwijl je intussen via internet gewoon zaken deed met de inwoners.

Toen een paranoïde Franse actiegroep Yahoo probeerde te verplichten een veiling van Nazispullen voor Franse ingezetenen onzichtbaar te maken, protesteerde Yahoo eerst dat dat niet kon. Helaas, het kon wel. Aan de hand van IP-nummers kan van iedere surfer de lokatie vrij nauwkeurig worden bepaald - tenzij die surfer maatregelen neemt, zoals het gebruik van speciale software.

Inmiddels blokkeren Yahoo, Ebay en Amazon routinematig de toegang vanuit bepaalde landen tot bepaalde pagina's. Anders krijgen ze juridisch gedonder - het internationale recht blijkt sterk genoeg. Weinig bedrijven willen in een derdewereldland zitten om zich aan lastige wetten te onttrekken. Je gaat daarmee ook zakelijk in ballingschap. Alleen bedrijven die de vooropgezette bedoeling hebben om wetten te tarten, zoals Kazaa, kiezen voor een dergelijk bestaan. Kazaa, om even bij dat voorbeeld te blijven, is typisch een permanent voortvluchtige organisatie: een zo ingewikkeld mogelijk conglomeraat van min of meer zelfstandige onderdelen, over vele landen verspreid, als een maffianetwerk. Bona fide bedrijven willen zo niet leven.

Internet is anarchistisch en supranationaal en iedereen past zich maar aan, beweerden de pioniers nog geen tien jaar geleden triomfantelijk. Dat 'karakter' van internet was een rechtvaardiging op zichzelf. Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de Declaration of the Independence of Cyberspace van John Perry Barlow (http://www.eff.org/~barlow/), die ik hier eerder heb aangehaald.

Het werkelijke karakter van internet blijkt te zijn, dat de regels van het strengste land voor iedereen gelden. De vroegere voorlopers piepen soms nog dat dit strijdig is met de bedoeling van internet, maar jammer genoeg (dit meen ik echt) heeft internet geen bedoeling, alleen een realiteit. Als je tien jaar geleden riep dat iedereen zich moest aanpassen aan het karakter van internet, moet je niet van mening veranderen als blijkt dat je je in dat karakter hebt vergist.

Met bedrijven heb ik geen medelijden. Als je winst wilt halen uit een bepaald land, moet je je aanpassen aan de mores ter plaatse. Moeilijker is het voor wetenschappers en particulieren, die in toenemende mate riskeren dat zij op reis worden opgepakt omdat hun homepage de autoriteiten in hun vakantieland niet zint. In Nederland hebben we een beetje bescherming doordat we een onbeduidende taal spreken. Maar dat is geen garantie dat je meningsuitingen niet worden gezien. Dus bedenk dat niemand je dwingt om ondeugende dingen op je site te zetten, en dat niemand je dwingt af te reizen naar foute landen.