Heeft Thom de Graaf nog ballen?

Herbert Blankesteijn

Daar moest ik even mijn ogen uitwrijven. Het Electronic Highway Platform EPN en het Platform Electronisch Stemmen PELS waarschuwden voor de gevaren van stemmen via internet!

Deze twee verweven organisaties (EPN neemt deel in PELS) propageren alles wat digitaal is. Dus als deze optimistische clubs waarschuwen voor gevaren op dit gebied, dan spits ik mijn oren, poets ik mijn bril, defragmenteer ik mijn harde schijf, en ga ik er eens lekker voor zitten.

Wat is er aan de hand? Bij de verkiezingen voor het Europarlement in januari 2004 kunnen Nederlanders in het buitenland stemmen via internet. Tot nu toe moest dat per post, weken van tevoren. Nu kunnen ze tot het laatste moment bijhouden, via internet uiteraard, wie er een debat heeft gewonnen of verloren, en wie er eventueel is vermoord, om daar bij het uitbrengen van hun stem rekening mee te houden. Dat is mooi.

Een veelgenoemd bezwaar is dat bij stemmen vanuit huis via internet, gezinsleden elkaar onder druk kunnen zetten. Daar geloof ik niet in. Het bestaat wel, maar het is niets nieuws. In gezinnen waar dat gebeurt, kunnen mensen elkaar ook in het stemhokje wel manipuleren. Geheim of niet, mijn oma stemde altijd wat mij opa stemde, punt. Bij de Euroverkiezingen 2004 moet je het stemmen via internet vergelijken met het stemmen per post, en dan zijn de mogelijkheden tot beïnvloeding identiek. Het is een primitieve reflex te denken, dat internet absoluut veilig zou moeten zijn. Veiliger dan de straat, of veiliger dan de huiskamer, is niet nodig.

Als stemmen via internet op grote schaal wordt ingevoerd, kan het ronselen van stemmen wél een probleem worden. Wie dertig volmachten uit een bejaardenhuis naar het stembureau brengt, loopt tegen de lamp. Via internet kan zo iemand vlot dertig keer stemmen.

EPN/PELS heeft echter andere bezwaren. Bijvoorbeeld dat de verkiezing via internet in 2004 een uitgelezen doelwit zal zijn voor hackers. Terecht. Er is nauwelijks ervaring met het beveiligen van digitale verkiezingen op deze schaal. Minister De Graaf heeft hierop gezegd: 'Er wordt [tijdens een proef] een hackersaanval gesimuleerd. Ook anderen die de bestendigheid van de stemdienst willen controleren, kunnen dat doen. Ik nodig het Elektronisch platform Nederland (sic) uit van die gelegenheid gebruik te maken door eigen hackers in te zetten.' Als minister De Graaf ballen heeft, zet hij dit in een persbericht, beweert hij dat het systeem absoluut veilig is en looft hij een beloning uit voor wie het stemmen tijdens die proef ontregelt.

Het mooiste bezwaar van EPN vind ik de vaststelling dat de software die voor het stemmen wordt gebruikt, niet open source is. Niemand behalve een select groepje deskundigen weet hoe het werkt. Geen enkele kiezer met programmeerkennis kan controleren of alles eerlijk verloopt. EPN heeft dus gelijk, maar dit geldt ook voor de huidige stemmachines. Vroeger kon je aanwezig zijn bij het tellen van de stemmen en daar werkelijk een soort controle uitoefenen. Nu ben je aanwezig bij het drukken op de knop en het tevoorschijn floepen van de uitslag.

Het Nederlandse parlement heeft zich uitgesproken voor open source-software. Laat de software waar de democratie van afhangt, de software die onze stem naar diezelfde Tweede Kamer brengt, dan zo snel mogelijk óók open source worden. Dan zullen we die wel eens regel voor regel nalopen.

EPN/PELS verwacht evengoed veel van stemmen via internet. Ontnuchterend is in dat verband, dat bij verschillende recente experimenten in Engeland de mogelijkheid om te stemmen via internet vrijwel niets aan de opkomst bijdroeg. Wat wel vele procenten hielp was… stemmen per post.