Originele plannen van het Pentagon

Herbert Blankesteijn

Het Pentagon heeft dezer dagen geen gelukkige hand. Twee interessante projecten hebben het zwaar te verduren gekregen: de termijnmarkt voor terroristische aanslagen, en het project Lifelog. Ze hebben veel met elkaar te maken, want ook het tweede staat in het teken van de strijd tegen het terrorisme.

Op de voorgestelde termijnmarkt zou je kunnen gokken op gebeurtenissen met een terroristisch karakter, zoals een nucleaire aanslag door Noord-Korea op de VS (als Amerikaan zou ik daar geen geld op zetten - als je wint kun je niet meer van je winst genieten) of een moordaanslag op de president.

Het was een heel slim idee. Markten voorspellen de toekomst goed. De aandelenbeurs is vaak de economische ontwikkelingen net een stapje voor (de koersen stijgen alweer!). De politieke aandelenmarkt (Pam) van de Volkskrant deed het tussen de beroepsopiniepeilers uitstekend. En ZDNet meldt dat de Newyorkse termijnmarkt voor sinaasappelsap het weer in Florida op de lange termijn vaak beter voorspelt dan de meteorologische diensten. Vraag niet hoe het kan, maar zo blijkt het te werken.

Zou een terrorist flink inzetten op zijn eigen plannen? Daar zou het Pentagon wel op hopen: een spectaculaire koersstijging zou onmiddellijk alarmbellen laten afgaan. Maar je moet eerder denken aan subtiele verschuivingen in de markt, die een collectief politiek gevoel weerspiegelen.

Helaas waren er senatoren, waaronder Hillary Clinton, die zo nodig hun weerzin kenbaar moesten maken tegen het 'handelen in dood'. Alsof er geen wapenhandel bestaat; alsof juist politici niet voortdurend handelen in dood. Geven we geld uit aan verkeersveiligheid of aan het verkorten van medische wachtlijsten?

En alsof er niet allang termijncontracten in dood en verderf bestaan. Bij Tradesports.com kon je al voor de Golfoorlog inzetten op de val van Saddam, en nu op de vraag of hij wordt gevonden. Maar dat is natuurlijk een bad guy, en dan is het anders. Tradesports zal de vingers niet aan de gevoeligste onderwerpen willen branden, maar misschien kan het Pentagon een deel van zijn doelen verwezenlijken door die site een beetje in de gaten te houden.

Lifelog [http://www.darpa.mil/ipto/programs/lifelog/index.htm] is minder in het nieuws geweest, maar is ook controversieel. Het is een onderzoek naar manieren om zoveel mogelijk gegevens over iemands leven digitaal op te slaan. Mail, bezochte webpagina's, gelezen tijdschriften, telefoon- en andere gesprekken, aankopen, foto's, bewegende beelden, alles wat je maar verzinnen kunt. Aansluitend zoekt Lifelog manieren om alles goed doorzoekbaar op te slaan. Tot vorige maand konden onderzoekers plannen indienen. Ze moesten een project voorstellen waarin informatie over hunzelf werd vastgelegd tijdens een reis naar Washington.

Ook over Lifelog is herrie ontstaan. Waarnemers zien het project als een vingeroefening in het volgen van alle burgers, in het kader van de terrorismebestrijding - iets wat het ministerie met Total Information Awareness eerder heeft geprobeerd. Eerst had het Pentagon verzekerd dat het er niet om ging de betrokken persoon in de gaten te houden, maar om 'te zien wat deze ziet'. De man of vrouw in kwestie zou altijd de sensors kunnen uitzetten of data verwijderen. Maar het ministerie vergat dat de mensen die zo gezien zouden worden, daar ook een probleem mee konden hebben. In de VS mag je beeltenis bijvoorbeeld alleen op de tv verschijnen wanneer je daar expliciet toestemming voor hebt gegeven, tenzij je een publiek figuur bent.

Na protesten heeft het Pentagon bepaald dat Lifeloggers geen andere mensen mogen laten zien, zelfs niet als ze toestemming geven. Het kan haast niet anders of dat strekt zich uit tot correspondentie, gesprekken (anders zou het afluisteren zijn!) en dergelijke. En wat is dan de waarde nog van het loggen?

Het ironische is, dat ook dit elders al gedaan wordt, namelijk bij Microsoft. Daar heet het MyLifeBits [http://research.microsoft.com/barc/MediaPresence/MyLifeBits.aspx], een project dat alle gegevens van projectleider Gordon Bell opslaat, tot tientallen jaren terug. Het is mij een raadsel waarom niemand zich daar ooit druk om heeft gemaakt. Zelf moet ik intussen ook in die database zitten, want ik heb hem ooit een mailtje gestuurd (of hij familie was van Alexander Graham Bell). Nooit antwoord gehad trouwens. Zou hij bang zijn om in mijn database terecht te komen?