Het oude liedje over hebzucht
Herbert Blankesteijn
De dienst iTunes van Apple is nog maar net begonnen of we weten welke kant het opkan (en moet) met het downloaden van muziek. iTunes, waar Amerikaanse Macgebruikers tegen betaling muziek kunnen downloaden, heeft na zijn start op 28 april in een week meer dan een miljoen nummers verkocht.
Legale diensten van de muziekindustrie zelf, MusicNet en PressPlay, bestaan al een hele tijd. Ze zijn geschikt voor Windows en kunnen dus een veel groter publiek bereiken, maar zijn niet bepaald een succes. Ze hebben maar een paar honderdduizend abonnees. De eerste conclusie moet zijn dat internetters het op zichzelf geen probleem vinden om voor muziek te betalen. Het zijn de voorwaarden die het hem doen.
Wat zijn precies de verschillen tussen iTunes en deze sites? Daarin moet de sleutel zitten tot succesvolle exploitatie van digitale muziek.
iTunes vraagt geen abonnementsgeld; de andere diensten doen dat wel. iTunes staat het branden van muziek op cd's toe; de concurrenten doen dat alleen tegen extra betaling, met limieten voor het aantal nummers. Ook zijn hun gedownloade nummers op de harde schijf alleen afspeelbaar zolang het abonnement duurt. Daar is bij iTunes geen sprake van. Verder is de prijs per nummer bij Apple lager.
Het sleutelbegrippen zijn: redelijkheid versus hebzucht. De muziekindustrie wil een abonnementsvorm, dus die wil vangen ook al download je niets. Dat is hebzuchtig en niet redelijk. Ze willen dat je blijft betalen, anders raak je ook datgene kwijt waarvoor je al betaald hebt. Hebzuchtig, niet redelijk. Ze willen dat je alleen naar de gekochte muziek luistert op het apparaat dat toevallig nodig is voor het downloaden. Als je naar de muziek wilt luisteren via een normaal apparaat als een cd-speler vragen ze extra geld. Geconfronteerd met zoveel schraapzucht zegt de muziekliefhebber: doei, stik er maar in. En hij gaat naar Kazaa.
Daartegenover stelt iTunes de redelijkheid. Natúúrlijk betaal je alleen voor wat je koopt, natuurlijk mag je er cd's van maken en natuurlijk zijn gekochte tracks blijvend afspeelbaar.
Evengoed heeft het succes mij verrast. Zelf zou ik het een probleem vinden dat de tracks maar naar drie computers kunnen worden gekopieerd (je schuift soms wat af met je bestanden) en dat iTunes een afwijkend bestandsformaat hanteert (aac, advanced audio coding), waardoor je aparte afspeelsoftware nodig hebt. iTunes zou een groter succes zijn met nog soepeler voorwaarden. Ook heb ik, eerlijk gezegd, moeite met betalen als dezelfde waar gratis te krijgen valt, weliswaar illegaal maar met pakkans nul.
Blijkbaar zijn er genoeg mensen die mijn bezwaren niet delen. iTunes weet de indruk te wekken uit te zijn op gemeenschappelijk voordeel: gemak en genot voor de klant, en goede zaken voor de winkelier. Vergelijk dat met de mentaliteit van de muziekindustrie: zoeken naar de hoogste prijs die de klant kan betalen en de strengste voorwaarden die hij nog verdraagt.
Verder wekt iTunes sympathie doordat het risico durft te nemen. Als je cd's mag branden kunnen die cd's weer geript worden naar mp3's en bij Kazaa belanden. Nou ja, risico. Welk nummer is nou nog niet bij Kazaa te vinden? Het is eerder een teken hoe verkrampt de muziekindustrie is, dat ze ditzelfde niet toestaan.
iTunes bewijst dat je geld kunt verdienen aan het downloaden van muziek, zelfs nu Kazaa nog bestaat. Het leuke is, dat Pressplay en Musicnet wel mee zullen moeten. Met Pressplay zal dat gauw genoeg gebeuren, want dat bedrijf is opgekocht door Roxio. Bij Musicnet zullen eerst de grijze boekhouders van de muziekindustrie moeten worden overtuigd dat het versoepelen van de voorwaarden geld oplevert, dus dat kan nog wel even duren. Intussen kan iTunes een 'sterk merk' opbouwen en kijkt de muziekindustrie op eigen terrein tegen een forse achterstand aan - een probleem dat iedereen ze van harte gunt.
Apple gaat iTunes uitbreiden naar Windows en naar Europa. Het valt te hopen dat ze voor de muziekrechten een langlopend contract hebben afgesloten. De platenindustrie is doortrapt genoeg om ze de rechten weer af te nemen, het zakenmodel te kopiëren en er met de buit vandoor te gaan.