078 020507 Absurde licentievoorwaarden

Herbert Blankesteijn

Miljoenen gebruikers van Kazaa, kwamen er kort geleden achter dat ze software hadden geïnstalleerd waarmee een onbekend bedrijf zich hun computer kon toeëigenen, en dat ze zonder het te weten zich hiermee akkoord hadden verklaard.

Iedereen die software installeert komt voorbij een scherm met een 'gebruiksovereenkomst' of 'licentievoorwaarden' of iets dergelijks. Vroeger was het vakje 'OK' alvast zwart omrand, zodat je met <Enter> van alle gezeur af was. Tegenwoordig moet je vaak eerst naar het einde van de tekst scrollen, en expliciet een vinkje zetten bij 'Ik ga akkoord'. De maker van de software doet alles om je te dwingen de tekst te lezen.

Toch leest niemand ze. Gebruiksovereenkomsten zijn onleesbaar. U en ik hebben niet de achtergrond en de tijd om ze te verwerken. Ze zijn ook niet bedoeld om te worden gelezen. Ze zijn bedoeld om de maker van de software een vluchtmogelijkheid te verschaffen als er iets misgaat.

Uit de licentievoorwaarden van Kazaa:

THERE ARE NO ... WARRANTIES MADE BY KAZAA, ... OF QUALITY, PERFORMANCE, ... OR FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE...

De stippeltjes geven aan waar ik blabla heb weggelaten - de woorden die ertoe doen moet je van grote afstand bij elkaar harken. Deze zin betekent dus: wij garanderen geen kwaliteit, geen fatsoenlijke prestaties en zelfs niet dat onze software voor enig doel geschikt is.

Dat is ongehoord. Stel je voor dat een fabrikant van wasmachines zo zijn product zou aanprijzen. Maar het gaat verder:

YOU ... AGREE THAT IN NO EVENT SHALL KAZAA BE LIABLE ..., EVEN IF KAZAA HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES, FOR ANY ... DAMAGES... IN NO EVENT SHALL KAZAA’S TOTAL LIABILITY TO YOU FOR ALL DAMAGES EXCEED THE AMOUNT OF FIFTY DOLLARS ($50).

Je vrijwaart Kazaa bij voorbaat van elke denkbare schade, zelfs in het geval Kazaa van tevoren op de hoogte zou zijn van de mogelijkheid van onheil, en bovendien hoeft Kazaa nooit meer te betalen dan 50 dollar. Dat noem ik dichttimmeren.

Zou je het ermee oneens zijn, dan is er geen alternatief. Er is software genoeg op de markt, maar alle makers dekken zich op deze manier in. Hier is bijvoorbeeld wat Microsoft zoal niet garandeert in de nieuwe software voor het .Net Framework:

LACK OF VIRUSES, ACCURACY OR COMPLETENESS OF RESPONSES, RESULTS, LACK OF NEGLIGENCE OR LACK OF WORKMANLIKE EFFORT, ... AND CORRESPONDENCE TO DESCRIPTION.

Nalatigheid? Virussen? Sorry, kan gebeuren. Vakmanschap, of zelfs maar voldoen aan de productbeschrijving? Kunnen we helaas niet aan beginnen. Zoiets kan alleen in een industrie waar iedereen ondeugelijke producten maakt en waar iedereen dat van elkaar weet. Anders was er wel één producent die het anders deed en daar een selling point van maakte.

Wel staat er in de licentievoorwaarden meestal bij 'to the maximum extent permitted by applicable law', wat zoveel wil zeggen als: voor zover legaal. Meestal zijn dit soort bepalingen dat niet.

Niet bedoeld om te worden gelezen of begrepen, overal even eenzijdig en onzinnig zodat het niet eens uitmaakt, en overigens illegaal. Het moet anders met die licenties, en wel zo:

Er moet een standaardlicentie komen die voor alle software hetzelfde is. Dat kan niet moeilijk zijn, want de meeste gebruiksovereenkomsten lijken sterk op elkaar. Er moeten kwaliteitsgaranties komen; schadebedragen mogen aan een limiet zijn gebonden.

Een licentietekst moet zijn geredigeerd op leesbaarheid. Zinsneden als 'to the maximum extent permitted by applicable law' zijn verboden; de hele tekst moet legaal zijn voor het land waar de software wordt gebruikt. Je moet dus je land van herkomst opgeven waarna je de juiste tekst te zien krijgt. Dan doen de juristen maar wat meer werk.

Bepalingen die afwijken van de standaardlicentie moeten in een bijlage staan, die een maximum lengte heeft, bijvoorbeeld 500 woorden (minder dan deze column) en aan strenge eisen van begrijpelijkheid moet voldoen.

Alleen dan kunnen we op een dag de softwareindustrie, haar producten en haar licentievoorwaarden serieus nemen.