Kabeltv zonder kabel

Herbert Blankesteijn

Het tijdperk van de digitale televisie komt met rasse schreden dichterbij. Het is er zelfs al: bezitters van een satellietschotel en een geschikte ontvanger kunnen nu al genieten van digitale televisie van de vreemdste zenders uit de meest exotische landen. Op de kabel is het basispakket analoog, maar veel abonnees kunnen tegen bijbetaling extra digitale televisieprogramma's afnemen: losse films, individuele zenders of complete pluspakketten, al naar gelang het aanbod van de plaatselijke kabelmaatschappij.

Voor beide vormen van digitale televisie bestaan fikse drempels. Voor digitale satelliettelevisie moet de consument eenmalig flink investeren en nogal wat kennis verwerven; de digitale geneugten van de kabel brengen vooral abonnementskosten met zich mee, naast het tot op heden onvermijdelijke opzetkastje, dat zorgt voor de verificatie van het abonnement en voor de vertaling van de digitale gegevensstroom uit de kabel naar een analoog signaal dat de televisie kan begrijpen.

Een derde vorm van digitale televisie staat in de startblokken. Het betekent in zekere zin een terugkeer naar het verleden: op dit moment vinden proefuitzendingen plaats van digitale televisie door de ether. Ontvangst gaat dus niet met een kabel, maar via een antenne, net als vroeger. Het bedrijf dat dit soort uitzendingen verzorgt heet Digitenne en is een samenwerkingsverband van zo ongeveer alle bedrijven in Nederland die in de media iets te betekenen hebben: Nozema, KPN, NOB, NOS, de overige publieke omroepen, en uit de de commerciële hoek SBS, HMG, Canal+ en Kindernet.

Digitenne gaat niet zelf programma's verzorgen. Digitenne is niet eens een zender in de ouderwetse zin van het woord. Het bedrijf heeft voor vijftien jaar een licentie gekregen voor vijf multiplexen en gaat deze vullen met een volwaardig pakket zenders, dat niet onderdoet voor wat de kabel levert - een multiplex is te vergelijken met een kanaal of zender volgens de oude televisiestandaard. In de bandbreedte die een analoge zender nodig heeft passen zonder mankeren vijf digitale kanalen. Met vijf van die multiplexen kan Digitenne dus kabelmaatschappij spelen in de ether, en naast vijf handenvol tv-zenders ook zestien radioprogramma's aanbieden.

De consument die 'door de ether' associeert met 'gratis' zal echter worden teleurgesteld. Digitenne vraagt een abonnementsgeld dat volgens woordvoerder Michel Beer 'enkele euro's' onder het gemiddelde kabeltarief zal liggen. Verder is voor het ontvangen van Digitenne een digitale ontvanger nodig. Zo'n decoder gaat 180 tot 200 euro kosten. Televisietoestellen die zonder opzetkastje zelf een digitaal signaal aankunnen zijn inmiddels mondjesmaat verkrijgbaar. Ze zullen aanvankelijk wat duurder zijn dan de apparaten zonder deze faciliteit, maar op den duur zullen tv's zonder digitale vaardigheden niet eens meer te koop zijn, zoals tv's zonder teletekst ook inmiddels vrijwel zijn uitgestorven.

Een opvallende eigenschap van deze vorm van digitale televisie is, dat het toestel niet meer geketend ligt aan een coaxkabel, en dat het niet meer nodig is draden door te trekken naar de slaapkamer of de vertrekken van de kinderen, terwijl toch een volledig pakket zenders beschikbaar is in nagenoeg perfecte kwaliteit. 'Nu nog de tv aansluiten op de accu en je kunt de kinderen in de auto tv laten kijken,' schetst Beer van Digitenne het lokkende perspectief.

Zouden mensen het aantrekkelijk vinden om weer een 'spriet' op de televisie te zetten? Daar heeft Digitenne over nagedacht, en de onderneming heeft een soort sculptuur laten ontwerpen van niet meer dan 15 centimeter hoog, waarin de essentiële onderdelen zijn weggewerkt. . Op termijn komt er apparatuur op de markt waarin de antenne is geïntegreerd.

De beeldkwaliteit is op het ogenblik onderwerp van de proefuitzendingen die tot 1 mei lopen. De televisie op het kantoor van Digitenne zelf, aan de voet van de zendertoren in Hilversum, laat een prachtig beeld zien, maar dat moet ook in huiskamers op wat grotere afstand worden gegarandeerd. 'We willen mensen die straks een ontvanger kopen en een abonnement nemen de garantie bieden op een goede ontvangst,' stelt Michel Beer. Van 1 mei tot 1 oktober zal Digitenne de uitzendingen 'commercieel testen', wat inhoudt dat de gang van zaken van na de officiëlestart op 1 oktober zal worden nagebootst. Vanaf die datum zullen 1,3 miljoen huishoudens rond Almere, Alphen, Amsterdam, Haarlem en Hilversum Digitenne zeker kunnen ontvangen. vanaf 1 april 2003 moet de hele Randstad tot en met Amersfoort gedekt zijn.

Welke zenders gaat Digitenne leveren? Dat laat het bedrijf niet los. 'Het worden de 25 meest populaire zenders,' schetst Beer het eenvoudige criterium. En er komt zeker een erotische zender in het pakket, bij wijze van verkoopargument. 'Dat wordt een zender waar je bij de concurrentie apart voor betaalt,' aldus Beer. 'Die gaat dus wat verder dan de erotiek die je bij de publiekszenders kunt tegenkomen. Daarom zullen onze digitale ontvangers voorzien zijn van een kinderslot, dat de ouders kunnen instellen.' Pluspakketten overweegt Digitenne niet in te voeren. 'Dat staat niet in ons businessplan.'

Digitenne wil zijn pakket aanbieden voor een iets lager tarief dan dat van de kabel. Is dat vol te houden, of is dit alleen bedoeld om de eerste abonnees te lokken en de markt te veroveren? 'De eerste jaren gaat dit tarief niet omhoog,' belooft Beer. 'Dat kan omdat onze infrastructuur goedkoop is. Wij hoeven geen netwerken te onderhouden die tot in de huizen van de abonnees doorlopen. We hebben zo'n netwerk niet hoeven kopen voor duizenden euro's per abonnee. Een paar zenders volstaan, en die huren we nog ook. De ontwikkeling die je bij de kabel ziet, is dat de tarieven stijgen terwijl de pakketten worden uitgekleed. Wij beloven dat niet te doen. Als de compressietechnieken verbeteren, kunnen we zelfs meer zenders gaan bieden voor dezelfde prijs.'

De markt voor digitale ontvangers zal open zijn. Dat wil zeggen dat er een decoder van Digitenne op de markt komt en dat andere bedrijven met eigen ontvangers zullen komen. Wel zal het abonnement altijd bij Digitenne moeten worden afgesloten. Een voorziening die niet standaard zal zijn, maar wel in de "Digibox" van Digitenne zit, is een USB-poort voor de pc. Die maakt het mogelijk dat de ontvanger niet op de televisie, maar (tijdelijk) op de pc wordt aangesloten. De benodigde software wordt meegeleverd. Vanachter de computer kan de klant dan tv kijken, in een venster dat de hele monitor in beslag neemt of slechts een gedeelte. Digitaal opnemen op de harde schijf is dan ook mogelijk. Zonder splitters, zonder kabels.

Digitale televisie Kader

Tenminste twee tv's in huis is heel gebruikelijk. Daarvoor worden nu nog kabels doorgetrokken. Hoe voorzie je je tv-park van signaal in het digitale tijdperk?

Voorlopig zal het het handigste zijn de decoder ongeveer op de plaats van de kabelaansluiting in de muur neer te zetten. De plug gaat nu in de decoder in plaats van in de muur, en iedereen kan weer kijken.

Wie per se wil kijken zonder bedrading, heeft voorlopig voor elk analoog toestel een decoder nodig. Digitenne wil wel een tweede smartcard (een bewijs van abonnement dat in de decoder moet) tegen kostprijs verstrekken, maar een tweede of derder decoder moet de consument zelf kopen. Er bestaan trouwens ook relatief goedkope zender-ontvangersystemen (ca. € 100) die het signaal binnenshuis draadloos transporteren naar analoge toestellen. Controleer voor aanschaf of er verloopsnoertjes nodig zijn.

Toekomstige tv's met ingebouwde decoder hebben zulke kunstgrepen niet nodig.

Behalve Digitenne zelf zullen andere bedrijven met ontvangers komen. Wel zal het abonnement bij Digitenne moeten worden afgesloten. Een voorziening die niet standaard zal zijn, maar wel in de "Digibox" van Digitenne zit, is een USB-poort voor de pc. Vanachter de computer kan de klant dan tv kijken en digitaal opnemen op de harde schijf.