Ultrabreedband omstreden

Herbert Blankesteijn

Alsof we nog niet genoeg draadloze technieken hebben. Gsm voor digitale telefonie, met een snelheid van maximaal zo'n 100 kbps over enkele kilometers - tot aan de dichtstbijzijnde mast. Bluetooth voor afstanden tot een meter of tien, ook met vrij lage datasnelheden - tot ongeveer 700 kilobits per seconde. Bluetooth laat apparaten in dezelfde ruimte met elkaar praten, zoals een pc en een printer, of een gsm en een headset. Dan is er WiFi ofwel 802.11b, vooral voor draadloze computernetwerken tot honderd meter, met een snelheid van 11 Mbps. De opvolger daarvan, 802.11a, is vijfmaal zo snel en heeft een vergelijkbaar bereik. En dan is er nog umts, met ongeveer dezelfde reikwijdte als gsm maar een veel hogere snelheid van ongeveer 100 Mbps, waarmee je in de toekomst videobeelden van telefoon naar telefoon kunt sturen als je dat nodig vindt.

Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, komt daar ultrabreedband bij, op z'n Engels ultrawideband of uwb. Uwb heeft net als Bluetooth een kort bereik, en heeft hetzelfde soort toepassingen. De snelheid is meer dan honderd keer zo hoog: 100 Mbps tot zelfs 500 Mbps. Een draadloze verbinding tussen een dvd-speler en een (digitale) monitor zou daarmee mogelijk zijn, en ook een draadloos contact tussen een harddisk en een computer.

Het principe is zo'n dertig jaar geleden uitgevonden. Nieuw is, dat de Amerikaanse FCC (Federal Communications Commission) begin dit jaar zijn goedkeuring aan de techniek gegeven heeft, zodat er producten kunnen worden ontwikkeld. Nog nieuwer is het bericht van begin september dat uwb de navigatie van vliegtuigen lijkt te hinderen. Er dreigt een verbod op het gebruik van laptops aan boord van vliegtuigen.

Het verschil tussen uwb en andere draadloze technologiën is het feit dat uwb geen gebruik maakt van een precies bepaalde frequentie in het electromagnetische spectrum. Alle andere technieken laten hun apparaten op een bepaalde frequentie met elkaar communiceren, zoals een radiozender en een ontvanger. Een eenvoudig filter zorgt ervoor dat je geen last hebt van andermans informatie. Bij Bluetooth springen communicerende apparaten voortdurend van de ene naar de andere frequentie, maar er wordt alleen informatie overgedragen zolang twee apparaten op dezelfde frequentie met elkaar praten.

Bij ultrawideband zit de informatie in extreem korte pulsen - tot ongeveer een miljoenste van een miljoenste seconde. In termen van geluid: het zijn 'tikken'. Aan een heel kort geluid valt geen toonhoogte (frequentie) te herkennen, en natuurkundig is die er ook niet. Natuurkundig gesproken zijn in een 'tik' talrijke frequenties vertegenwoordigd. De benaming 'ultrabreedband' slaat hierop én op de hoge bandbreedte van 100 Mbps.

Informatie wordt hierbij overgedragen door de vorm van de pulsen. Een nul kan bijvoorbeeld worden voorgesteld door een puls die half zo sterk is als die van een één.

Uwb-signalen kunnen drieduizend maal zo zwak zijn als die van een mobiele telefoon. Maar omdat hun frequentie niet bepaald is, heerst toch de angst dat ze apparatuur gaan storen die wél op een bepaalde frequentie werkt, net als bijvoorbeeld bliksem. Daarom heeft NASA onlangs een test gedaan met verkeersvliegtuigen, waarbij zou zijn gebleken dat uwb-apparatuur de landingsinstrumenten en het systeem voor vermijding van botsingen stoorde. Wel had NASA daarvoor de sterkte verhonderdvoudigd, om een vliegtuig vol passagiers te simuleren. Een dubieuze werkwijze: honderdmaal zo sterke pulsen is natuurlijk iets anders dan hondermaal zovéél pulsen.

De Britse luchtvaartautoriteit CAA (Civil Aviation Authority) zegt te overwegen laptops maar helemaal te verbieden, omdat je niet kunt zien of er uwb-chips in zitten of niet. Dit is rijkelijk vroeg. De tests zijn niet overtuigend, en uwb wordt pas laat volgend jaar op de markt verwacht - als er niet voor die tijd een nieuwe ster aan het draadloze firmament verschijnt - dus er is nog tijd genoeg om eventuele problemen het hoofd te bieden.