Een bio-afbreekbare pc

Herbert Blankesteijn

Een merkwaardig, klein berichtje op het web: het Japanse electronicabedrijf Fujitsu zou bezig zijn met de ontwikkeling van een laptopcomputer van biologisch afbreekbaar materiaal. De plastic onderdelen zouden worden vervaardigd van een goedje op basis van maïs- of aardappelmeel, dat door bacteriën kan worden verteerd tot er niets overblijft dan water en kooldioxydegas.

(Is dit waar? De Nederlandse webkrant WebWereld heeft het overgeschreven van Die Welt; Die Welt doet alsof ze een bron vermeldt maar doet dat niet werkelijk, want verwijst alleen naar de voorpagina van de site van Fujitsu (en naar twee webwinkels die helemaal niets met het bericht te maken hebben). Op de site van Fujitsu is bij de persberichten van de afgelopen drie jaar niets te vinden over dit onderwerp, en ook de aanwezige zoekmachine levert niets op. Wel blijkt Fujitsu bezig met het ontwikkelen en toepassen van milieuvriendelijke metalen voor computers, zoals loodvrij soldeer. Gelukkig blijkt de site Globalsources.com het bericht ook te hebben, met precieze bronvermeldingen bij Fujitsu Japan.)

Beet heeft er behoefte aan te verklaren dat de idee van een milieuvriendelijke computer een fictie is. In ieder geval zal een verteerbare kast niet helpen.

De plastic kast van huidige notebooks kan prima worden gedemonteerd en hergebruikt of verbrand. Afvalverbranding is een schoon proces, waarbij vrijwel altijd electriciteit wordt opgewekt. De aanwezigheid van brandbare stoffen in het afval is daarvoor noodzakelijk. Een ander, biologisch afbreekbaar materiaal maakt hiervoor geen verschil. Hergebruik kan gebeuren door fijnmalen en verwerken in nieuw plastic (van lagere kwaliteit). Afbreekbaar plastic verhelpt dus geen serieus milieuprobleem, Integendeel, het is minder goed opnieuw te gebruiken en bemoeilijkt het scheiden en sorteren van computerafval..

De milieu-ellende van computers zit elders. In de kast zit electronica die - los van de eigenschappen van de materialen zelf - bestaat uit veel verschillende materialen in heel kleine beetjes. Oorzaak hiervan is de miniaturisering tezamen met de geavanceerde technieken die worden gebruikt. Koper, goud, aluminium, ijzer, tin, silicium in verschillende samenstellingen, allerlei kunststoffen. Gevolg is, dat het scheiden een heidens karwei is met geringe opbrengst. Dit blijft zo, ook als er stoffen worden gebruikt die iets minder schadelijk zijn, zoals milieuvriendelijk soldeer.

Een van de ernstigste milieueffecten van computers is hun hoge energieverbruik. Notebooks zijn wat dat betreft relatief onschuldig - ze moeten wel, om lang met een volle accu te kunnen doen - maar de ontwikkeling van de techniek maakt ze almaar hongeriger. Snellere processors en cd-drives, draadloze netwerken, grotere schermen, allemaal gebruiken ze meer energie. Beet heeft een notebook van zes jaar oud, een van drie en een nieuwe. Het elektrisch vermogen is respectievelijk 27, 40 en 75 W. Dat laatste cijfer is alweer te vergelijken met dat van Beets bureaucomputer van eind jaren '80. Daarbij neemt het aantal machines dat in gebruik is nog altijd toe. Bij bureaucomputers is eenzelfde trend waar te nemen, waarbij de vermogens met zeker vijf mogen worden vermenigvuldigd. Tot nu toe heeft iedere energiebesparende uitvinding (zoals de 'slaapstand' of de energiezuinige platte schermen) de toename van het energiegebruik van computers hooguit enigszins vertraagd.

Een licht verteerbaar omhulsel verbetert de wereld dus niet. Beet kan zich zelfs voorstellen dat potentiële kopers zich zorgen maken over de duurzaamheid van hun computer. Maar dat hoeft niet. Bio-afbreekbaar plastic rot niet onder je handen weg; het vergaat uitsluitend in aanwezigheid van vocht en microben.

Overigens is de tegenovergestelde zorg nog altijd wel gerechtvaardigd. Afbreekbaar plastic kan composteren, maar dat gebeurt niet altijd. In het boek Rubbish! beschrijven de archeologen Rathje en Murphy hoe ze op afvalstortplaatsen soms veertig jaar oude kranten, hotdogs en blaadjes sla opgroeven waarop de tand des bederfs geen vat had gekregen. Het belang van afbreekbare materialen is dus vrijwel nihil.