KaZaA kan gebruikers wél tegenhouden

Herbert Blankesteijn

Een merkwaardig moment in de rechtspraak over internet: in november vorig jaar beval een Nederlandse rechter de uitwisseldienst KaZaA om zijn gebruikers te beletten het auteursrecht te schenden. KaZaA en zijn woordvoerders riepen vertwijfeld: dat kunnen we niet. Dat was een plausibel verhaal, maar het blijkt niet waar. Zowel KaZaA als de verwante dienst Morpheus zijn in staat gebleken om gebruikers af te sluiten wanneer hun dat uitkomt.

Laten we even de stamboom van copyrightschenders nalopen. Een belangrijke bron van illegale muziek vormen websites. Die zijn gevestigd op servers, centrale computers, waar de muziekbestanden op staan. De beheerder van de server hoeft niet dezelfde te zijn als de beheerder van de site, maar kan wel ingrijpen als op de site illegale activiteiten plaatsvinden. Dus ook als de verantwoordelijke spoorloos blijft, kan de website worden aangepakt. Dat gebeurt dagelijks (en dagelijks komen er weer andere sites bij).

Napster had geleerd van de sluitingen van illegale websites. Napster bewaarde zelf geen muziek op zijn centrale computer en dacht daar juridisch mee te kunnen wegkomen. Wij kopiëren geen muziek, verklaarde Napster. De muziekbestanden gingen rechtstreeks van de ene gebruiker van de Napster-software naar de andere.

Maar de server van Napster bevatte wel de muziekadministratie, de database die gebruikers hielp om bij anderen muziek te vinden. Dáár kon Napster wat aan doen - helaas alleen door de hele dienst af te sluiten. Dat zo ook de uitwisseling van rechtenvrij werk onmogelijk werd was Napsters probleem - en dat is het nog steeds.

KaZaA stelt geen muziek beschikbaar, en ook geen lijsten met gebruikers en aangeboden muziek. Het programma van KaZaA zoekt zelf op internet naar medegebruikers. Bij gebruikers met een snelle verbinding organiseert de software een inventaris van het materiaal dat minder bevoorrechte gebruikers aanbieden. Zo hebben zoekacties snel resultaat.

Het verhaal van KaZaA luidde - en tot mijn schande moet ik bekennen dat ik het heb geloofd - dat door deze werking het gebruik van eenmaal verspreide software niet te verhinderen viel. Ook verkondigde het bedrijf dat het misbruik van iets wat ook ten goede kan worden gebruikt (net als bijvoorbeeld messen en dynamiet) de maker niet kan worden aangerekend. Verder stelde KaZaA dat videorecorders, waarmee je ook kunt kopiëren, toch evenmin verboden zijn. De laatste twee argumenten hebben in Amerika Napster niet geholpen.

Wat KaZaA de wereld niet aan de neus heeft gehangen is kort geleden impliciet duidelijk geworden. KaZaA kan, evenals Morpheus, zijn gebruikers prima verhinderen bestanden uit te wisselen. Beide vonden het, om verschillende redenen, nodig dat de gebruikers nieuwe versies van hun software zouden installeren. Van KaZaA kreeg ik de melding: 'We have made searching faster.... We strongly recommend that you upgrade.' Toen ik dat niet deed kwam de foutmelding: 'Your version of KaZaA is too old to connect to the network...'

De reden voor de upgrade is bij KaZaA waarschijnlijk commercieel en niet technisch (en de reden om een dergelijk mechanisme in te bouwen ook, want geen bedrijf is erbij gebaat als klanten nooit meer terug hoeven komen), maar daar gaat het nu niet om. Gebruikers van KaZaA en Morpheus kunnen worden tegengehouden, bijvoorbeeld door een gedwongen upgrade naar een nieuwe, onwerkzame versie. Het is niet nodig de juridische pijlen te richten op Fasttrack, de onderliggende zoektechnologie van KaZaA en tot voor kort van Morpheus. Het zijn de eigenaars van KaZaA en Morpheus, Sharman respectievelijk StreamCast, die Fasttrack in licentie hebben en de software aanbieden aan de gebruikers. Zij beslissen over het dwingend voorschrijven van een upgrade. Deze bedrijven zijn, net als Napster, in staat het schenden van auteursrecht door hun klanten te laten ophouden. Ze zijn gevestigd in de beschaafde Westerse wereld (Australië) en daar kunnen ze dus worden aangepakt.