Een half jaar XP

Herbert Blankesteijn

'Windows crasht niet meer,' kopte Intermediair op 18 oktober vorig jaar, bij de introductie van Windows XP. Was dat niet te mooi voorgesteld? De balans na een half jaar.

'Mijn spelletjes doen het niet meer.' Dat is niet leuk wakker worden op een zondagmorgen. Na een geslaagde proefperiode nóg een pc van Windows XP voorzien, enkele voorspelbare problemen opgelost, tevreden geconstateerd dat XP sommige oude problemen als sneeuw voor de zon heeft doen verdwijnen. Vervolgens nog wat getest, tevreden gaan slapen, en dan blijkt op het meest ongelegen moment van de week dat inderdaad alle spelletjes waarmee de kinderen zich plegen te vermaken dienst weigeren. Sterker, als een dan deze tien games opstart (die van Microsoft zelf incluis), verliest de computer acuut het bewustzijn. Bekende remedies als het opnieuw installeren van zo'n spel of het ophalen op internet van een nieuwe driver (stuurprogramma) voor de grafische kaart, brengen geen soelaas.

Navraag bij Microsoft leert dat de manier waarop deze spellen de grafische hardware aanspreken door XP niet langer wordt toegestaan. Het is, ironisch genoeg, een van de manieren waarop Microsoft de stabiliteit van Windows heeft willen verbeteren. De installatie-cd van Windows XP bevat een programma dat vóór een upgrade meldt welke programma's en welke onderdelen van de hardware problemen kunnen gaan geven, maar dit programma slaat geen alarm inzake de spelletjes. Dat is vreemd, omdat het hier gaat om een brede en populaire categorie software en om een voorspelbaar probleem. Het is zelfs een kwestie waarmee Microsoft zich blijkbaar bewust heeft beziggehouden. Een waarschuwing vooraf was dus op zijn plaats geweest, evenals een voorziening in XP zelf die rampen voorkomt als een dergelijke spel toch wordt gestart.

Volgens de helpdesk van Microsoft is het zaak van de betreffende games een update te bemachtigen die geschikt is voor XP. Dat betekent dus voor elk spel apart op zoek gaan, downloaden, eventueel betalen, en installeren. Dank je de koekoek. XP gaat er weer af. Voor een journalist die zijn exemplaar gratis heeft gekregen geen moeilijke beslissing. De consument die in de winkel voor Windows XP heeft betaald moet maar hopen dat het geopende pakket wordt teruggenomen.

Zou het een geruststelling zijn voor Windows-haters? Windows crasht nog wel.

Een euvel als dit is typisch voor een upgrade, en daarom is het installeren van een nieuwe versie van een besturingssysteem op een goed werkende computer doorgaans af te raden. If it ain't broke, don't fix it. Bij een minder belangrijke nieuwe versie zoals Windows 98 of Windows Me bestaat er al een zeker risico: elke keer weer blijkt er een categorie consumenten in de problemen te raken. Bij een grootscheepse vernieuwing, zoals voorheen Windows 95 en nu XP, is het een zekerheid dat op elke computer een aantal programma's en randapparaten verzorging behoeft.

Nieuwe computers met XP hebben beduidend minder moeilijkheden, maar niet nul. Zo blijkt het riskant om te weinig geheugen te hebben - 64 MB is echt te weinig. Sommige symptomen die worden gemeld zijn ronduit bizar: de computer valt flauw bij elke poging om te e-mailen, of iedere keer dat er een herschrijfbare cd wordt ingebracht. Dit kan liggen aan relatief nieuwe of juist oude hardware waarvoor nog geen stuurprogramma's bestonden op het moment dat Windows XP werd geïntroduceerd. Het advies van Microsoft komt er daarom bijna altijd op neer, eerst eens met 'Windows Update' een nieuwe driver te zoeken, of te kijken op de site van de fabrikant van het falende apparaat. Maar dat helpt lang niet altijd. Natuurlijk zijn er ook bugs in Windows ontdekt en hersteld. Vandaar dat een andere reflex van Microsoft is, het installeren van zoveel mogelijk patches (herstelbestanden) aan te bevelen. Aangezien er inmiddels tientallen zijn, van vaak enkele MB per stuk, is dat zeker voor modemgebruikers geen aantrekkelijk idee. In het geval van een cd-brander die eerst goed werkte maar nu niet meer, geeft een helpdeskmedewerker van Microsoft laconiek toe dat het waarschijnlijk het snelst is om Windows XP helemaal opnieuw te installeren.

Het moet gezegd dat mankementen niet altijd de schuld hoeven zijn van Windows. In de nieuwsgroepen op internet gonst het van de klachten over het branden van cd's. Daarbij wordt opvallend vaak de naam genoemd van het programma Easy Cd Creator. Een medewerker van Microsoft beveelt met zoveel woorden de software aan van concurrent Nero. Bij schrijver dezes maakte de XP-versie van de firewall ZoneAlarm het opstarten van de computer ongeveer een minuut trager dan die van rivaal Sygate. Je kunt een kwaal van de pc dus niet zomaar aan Windows XP toeschrijven, ook niet als hij zich pas onder XP openbaart. In de nieuwsgroepen blijkt bovendien dat veel klachten kunnen worden verholpen door het veranderen van een of andere eenvoudige instelling. Nieuwsgroepen (bijvoorbeeld microsoft.public.nl.windowsxp of nl.comp.os.ms-windows, onder andere te benaderen met het programma Outlook Express) zijn een bruikbare bron van adviezen.

Een gebied waar Windows XP wél problematisch werkt is dat van netwerken. In de meeste huizen waar een netwerk is aangelegd, zal maar één pc voorzien zijn van Windows XP. Microsoft levert bij Windows XP een programma dat andere pc's kan klaarstomen voor een netwerk met een XP-computer. Bij Windows 95 werkt dit sowieso niet, en bij een van de twee Windows 98-machines hier ten huize faalt deze wizard ook. Bovendien is de communicatie tussen pc's met en zonder XP gebrekkig. Het is een soort loterij of de computers elkaar 'zien', allerlei experimenten met het toevoegen en weglaten van netwerkprotocollen ten spijt. Het zoeken van bestanden gaat extreem traag. Vóór Windows XP verscheen, stond het netwerk als een huis. De non-XP-computers vinden elkaar nog steeds moeiteloos. Waarschijnlijk kent een netwerk met uitsluitend XP-computers dit soort malheur evenmin, maar er zullen voorlopig weinig gewone mensen zijn die over een dergelijke weelde beschikken.

XP aan de dijk zetten is een goede optie op een pc die eerder een oudere Windows-versie had. Op een nieuwe is het sterk af te raden. Mijn narrige poging Windows 98 te installeren op een recente pc leidde tot een tiental crashes met blauwe schermen, nog voordat het systeem goed en wel was ingericht. Wellicht is dit de beste test: wie een tijdje met XP heeft gewerkt en vanwege een of andere kleine ergernis terugverlangt naar vroeger, moet nog eens achter een pc met Windows Me of 98 gaan zitten. Dan weet je snel weer wat een stabiel besturingssysteem waard is.