Wurglicenties
Absurde licentievoorwaarden
Herbert Blankesteijn
7 Mei 2002 - De affaire met de Trojaanse software van Brilliant, die
stiekem met Kazaa werd meegeïnstalleerd, heeft de aandacht weer eens gevestigd
op de merkwaardige licentievoorwaarden in de computerwereld. Miljoenen
Kazaa-gebruikers kwamen er kort geleden achter dat ze software hadden
geïnstalleerd waarmee een onbekend bedrijf zich hun computer kon toeëigenen, en
dat ze zonder het te weten zich hiermee akkoord hadden verklaard.
Iedereen die software
installeert komt voorbij een scherm met een 'gebruiksovereenkomst' of
'licentievoorwaarden' of iets dergelijks. Vroeger was het vakje 'OK' alvast
zwart omrand, zodat je met één klik van alle gezeur af was. Tegenwoordig moet
je vaak eerst naar het einde van de tekst scrollen, en expliciet een vinkje
zetten bij 'Ik ga akkoord'. De maker van de software doet alles om je te
dwingen de tekst te lezen.
Toch leest niemand ze.
Gebruiksovereenkomsten zijn onleesbaar. U en ik hebben niet de achtergrond en
de tijd om ze te verwerken. Ze zijn ook niet bedoeld om te worden gelezen. Ze
zijn bedoeld om de maker van de software een vluchtmogelijkheid te verschaffen
als er iets misgaat.
Uit de licentievoorwaarden
van Kazaa:
THERE ARE NO ... WARRANTIES MADE BY KAZAA, ... OF QUALITY, PERFORMANCE, ... OR
FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE...
De stippeltjes geven aan waar
ik blabla heb weggelaten - de woorden die ertoe doen moet je van grote afstand
bij elkaar harken. Deze zin betekent dus: wij garanderen geen kwaliteit, geen
fatsoenlijke prestaties en zelfs niet dat onze software voor enig doel geschikt
is.
Dat is ongehoord. Stel je
voor dat een fabrikant van wasmachines zo zijn product zou aanprijzen. Maar het
gaat verder:
YOU ... AGREE THAT IN NO EVENT SHALL KAZAA BE LIABLE ..., EVEN IF KAZAA HAS
BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES, FOR ANY ... DAMAGES... IN NO
EVENT SHALL KAZAA’S TOTAL LIABILITY TO YOU FOR ALL DAMAGES EXCEED THE AMOUNT OF
FIFTY DOLLARS ($50).
Je vrijwaart Kazaa bij
voorbaat van elke denkbare schade, zelfs in het geval Kazaa van tevoren op de
hoogte zou zijn van de mogelijkheid van onheil, en bovendien hoeft Kazaa nooit
meer te betalen dan 50 dollar. Dat noem ik dichttimmeren.
Zou je het ermee oneens zijn,
dan is er geen alternatief. Er is software genoeg op de markt, maar alle makers
dekken zich op deze manier in. Hier is bijvoorbeeld wat Microsoft zoal niet
garandeert in de nieuwe software voor het .Net Framework:
LACK OF VIRUSES, ACCURACY OR COMPLETENESS OF RESPONSES, RESULTS, LACK OF
NEGLIGENCE OR LACK OF WORKMANLIKE EFFORT, ... AND CORRESPONDENCE TO
DESCRIPTION.
Nalatigheid? Virussen? Sorry,
kan gebeuren. Vakmanschap, of zelfs maar voldoen aan de productbeschrijving?
Kunnen we helaas niet aan beginnen. Zoiets kan alleen in een industrie waar
iedereen ondeugelijke producten maakt en waar iedereen dat van elkaar weet.
Anders was er wel één producent die het anders deed en daar een selling point
van maakte.
Wel staat er in de
licentievoorwaarden meestal bij 'to the maximum extent permitted by applicable
law', wat zoveel wil zeggen als: voor zover legaal. Meestal zijn dit soort
bepalingen dat niet.
Niet bedoeld om te worden
gelezen of begrepen, overal even eenzijdig en onzinnig zodat het niet eens
uitmaakt, en overigens illegaal. Het moet anders met die licenties, en wel zo:
Er moet een standaardlicentie
komen die voor alle software hetzelfde is. Dat kan niet moeilijk zijn, want de
meeste gebruiksovereenkomsten lijken sterk op elkaar. Er moeten
kwaliteitsgaranties komen; schadebedragen mogen aan een limiet zijn gebonden.
Een licentietekst moet zijn
geredigeerd op leesbaarheid. Zinsneden als 'to the maximum extent permitted by
applicable law' zijn verboden; de hele tekst moet legaal zijn voor het land
waar de software wordt gebruikt. Je moet dus je land van herkomst opgeven
waarna je de juiste tekst te zien krijgt. Dan doen de juristen maar wat meer
werk.
Bepalingen die afwijken van
de standaardlicentie moeten in een bijlage staan, die een maximum lengte heeft,
bijvoorbeeld 500 woorden (minder dan deze column) en aan strenge eisen van
begrijpelijkheid moet voldoen.
Alleen dan kunnen we op een
dag de softwareindustrie, haar producten en haar licentievoorwaarden serieus
nemen.