Dief en diefjesmaat op internet

Herbert Blankesteijn

Op internet kun je elkaar makkelijk bereiken, en dat is een groot goed. Daar staat tegenover dat je ook makkelijk bij een ander z'n spulletjes kunt komen, en dat je je daar aan kun vergrijpen zonder veel moeite of risico. De nieuwste piraten op internet heten Toptext en Gator, en ze stelen advertentieruimte op websites.

Voor ik uitleg hoe dat werkt, eerst eens een lijstje van dief en diefjesmaat op internet.

Zoals iedereen weet wordt op grote schaal creatief werk gestolen op internet. Software, muziek, boeken, inhoud van websites, zelfs de opmaak van websites, alles is vogelvrij. Daarmee wil ik niet zeggen dat de auteursrechthebbenden zich altijd sympathiek gedragen, maar daar gaat het nu niet om. Wat valt er nog meer te jatten? De tijd en bandbreedte van gewone internetgebruikers bijvoorbeeld. Die wordt gestolen door spammers, met ongevraagde berichten die zo talrijk zijn dat dit volgens recente cijfers de internetgebruikers wereldwijd 10 miljard euro per jaar kost. Het Europees parlement stemt toevallig vandaag over de vraag of spammers alleen mogen spammen aan mensen die hebben gezegd dat ze dat graag willen (dat wordt opt-in genoemd) of aan iedereen behalve diegenen die hebben doorgegeven dat ze ervan verschoond willen blijven (opt-out heet dat). Een argument dat de lobby voor opt-in met een stalen gezicht hanteert, is dat het zo sneu zou zijn voor consumenten als ze niet alle aanbiedingen op hun digitale deurmat kregen waar ze maar enigszins geld aan kunnen uitgeven. En deze cynische handlangers van de commercie krijgen vandaag waarschijnlijk nog hun zin ook.

Gewoon geld wordt natuurlijk ook on-line gejat, in de vorm van creditcardnummers bijvoorbeeld. Domeinnamen worden op grote schaal gekaapt, tot voor kort door het louche bedrijf NameSpace. In nieuwe .info-domein dat binenkort van start gaat, gaat dit spelletje vrolijk door. Een kwart van de aangevraagde namen is al in handen van de verkeerde gevallen. Zo is aol.info toegekend aan iemand die zegt 'activities online' te willen ontplooien. Zo lust ik er nog wel 10 miljard.

Nu kom ik in de buurt van het onderwerp van vandaag. Een jaar of twee geleden ontstond een golf banensites. Twee leiders op dat gebied, Intermediair en Monsterboard, kwamen elkaar tegen voor de rechter toen Monsterboard een slimme regeling had getroffen met Vindex: iedereen die op 'intermediair' zocht bij Vindex, kreeg op de pagina met zoekresultaten een advertentie van Monsterboard te zien. Intermediair vond dat zo geen diefstal dan toch wederrechtelijk gebruik van de merknaam, en kreeg in kort geding gelijk en vervolgens in een bodemprocedure ongelijk. Intussen begon het bedrijf Thirdvoice met slimme software die gebruikers in staat stelde een soort digitale briefjes op een site te plakken, die door andere ThirdVoice-gebruikers konden worden gezien. 'Dit is een klote site', verder gingen de mededelingen meestal niet; webmasters konden er weinig tegen uitrichten maar waren boos dat de controle over het uiterlijk en de inhoud van hun eigen werk ze zomaar kon worden afgenomen. Gelukkig sloeg het idee zo weinig aan, dat in april van dit jaar ThirdVoice het heeft opgegeven. En vorige week hebben Amerikaanse wetenschappers in Nature bekend gemaakt dat ze servers op internet zover hebben gekregen dat deze een rekenprobleem voor ze gingen oplossen. Dat is dus het stelen van rekentijd.

En daarmee ben ik aangekomen bij het stelen van advertentieruimte door Gator en Toptext. Deze bedrijven maken software die wordt verpakt in populaire downloads, zoals de programma's om muziek uit te wisselen van Audiogalaxy, iMesh, KaZaA en Bearshare. Installeer je bijvoorbeeld Audiogalaxy, dan installeer je ook Gator. Als je Gator of Toptext hebt geïnstalleerd, dan kan het gebeuren dat een advertentie die je op een webpagina ziet, niet de advertentie is die er hoort te staan. Want deze software sloopt zulke advertenties eruit en vervangt ze door reclame voor bedrijven die Gator of Toptext betalen, en uiteraard betalen Gator en Toptext voor het recht om te worden meegeleverd met Audiogalaxy dan wel iMesh.

Dit is diefstal van de zuiverste soort. De exploitant van een site verkoopt advertentieruimte, die meer geld waard is naarmate meer mensen een advertentie zien. Door Gator zien minder mensen zo'n banner, en Gator is dus een loepzuivere parasiet. In de praktijk worden Gator en Toptext gebruikt om links te presenteren naar concurrenten van de site in kwestie. De kans lijkt me groot dat dit bij de eerste de beste gerechtelijke procedure wordt verboden. Maar zo groot is de paniek onder de dotcombedrijven dus al, dat ze in hun pogingen om geld te verdienen schaamteloos in elkaars zakken graaien. En het is haast komisch om te zien dat de voor- en tegenstanders van dit gegoochel met reclame ook hier volhouden het belang van de consument op het oog te hebben.

Intussen doet je pc met dergelijke programma's erop van alles wat je niet zelf wilt. Dat is een vervelend idee, het maakt internetten langzamer, en je kunt je ook zorgen maken over wat er gebeurt met de gegevens die ze verzamelen. Kijk dus uit bij het installeren van gratis file sharing programma's. Bij de installatie van Audiogalaxy bijvoorbeeld kun je Gator wel wegklikken, maar nergens wordt eerlijk gezegd wat het programma doet. Hetzelfde geldt voor Toptext bij de installatie van KaZaA. Even op dievenjacht dus, voor je zelf aan het jatten slaat.