Laden en lossen op internet

Herbert Blankesteijn

Downloaden. Een sleutelwoord in cyberspace. Muziek, films, software, het Monica Lewinsky-rapport. Downloaden, hoe doe je dat? Kan het sneller? Waar laat je het gedownloade materiaal? En wat zijn eigenlijk de risico's? Een praktische verkenning.

Mijn eerste download? Het moet in 1991 of 1992 zijn geweest. Internet bestond al, maar internetproviders had je niet. Het gewone volk moest zich behelpen met bulletin board systems, ook wel elektronische prikborden genoemd. Je kon per modem inloggen op min of meer openbare computers, maar die gaven alleen toegang tot zichzelf. Daar kon je berichten achterlaten voor anderen die daar kwamen, en je kon er van alles downloaden. Software, handleidingen, dubieuze plaatjes.

Ik herinner me mijn ongeloof en opwinding toen mijn scherm te kennen gaf dat het downloaden was begonnen. Blijkbaar had ik iets goed gedaan. Minuten later was het bestand van enkele tientallen kB (mijn modem was 2400 bps, meer dan twintig keer zo langzaam als de huidige) gearriveerd op mijn diskette, want ik had nog geen pc met harde schijf.

Downloaden is, heel algemeen gezegd, het kopiëren van een bestand op afstand. Als een bestand wordt gekopieerd van de ene schijf naar de andere op één en dezelfde pc, gaat dat meestal zo snel dat het lijkt op toveren. Het heeft nog het meeste weg van het maken van een fotokopie. Gaat het op afstand, en zeker als er modems in het spel zijn, dan doet het meer denken aan het verpompen van een vloeistof.

Strikt genomen is ook het bekijken van webpagina's een vorm van downloaden. Op het moment dat je een pagina op je scherm hebt, staat hij helemaal in het geheugen van je pc. Een pagina die de moeite van het bewaren waard is, kan dan eenvoudig voor de lange termijn worden opgeslagen door in de browser te klikken op Bestand - Opslaan als. Wel kan het de zaken bespoedigen als je eerst even klikt op Bestand - Off line werken, anders bestaat de kans dat de computer een nieuwe kopie gaat halen via internet. En dat kost meer tijd.

Maar de standaardvorm van downloaden is het ophalen van software of bijvoorbeeld een muziekje in mp3-vorm. In principe is dit niet meer moeilijk. Wie op zoek is naar software bij sites als www.download.com, www.software.com, www.shareware.com, tucows.planet.nl of www.winfiles.com, of naar mp3's op www.mp3.com, komt vroeg of laat een knop tegen waar op staat: Download now of iets dergelijks. Klikken daarop brengt een venster tevoorschijn dat zegt: U wilt een bestand downloaden vanaf deze locatie. Kies hier voor Dit programma opslaan op schijf en klik op OK. Dan verschijnt een venster Opslaan als waarin je kunt aangeven waar het te downloaden bestand moet worden opgeborgen. Maak hier goed gebruik van! Als je veel downloadt, moet je het opgehaalde materiaal goed ordenen, anders is er straks niets meer terug te vinden. Bestanden die je downloadt hebben lang niet altijd herkenbare namen. Op mijn schijf heb ik bestandsnamen als pcst048.zip, e50electronic.exe, ikb.zip, napv2b9-6.exe en nog veel meer. Daarom is het zaak zelf mappen te maken met duidelijke namen. Bijvoorbeeld een map Mp3, een map Software, een map Afbeeldingen, een map Documenten en een map Webpagina's. Binnen Mp3 voor elke artiest een eigen map, en ook in de andere mappen goed gekozen categorieën. Bij software liefst ieder programa een eigen map, vanwege de cryptische bestandsnamen.

Mappen maak je hetzij vooraf in het programma Verkenner, hetzij pal voor het downloaden in het downloadscherm. In beide gevallen is het recept hetzelfde: klik met de rechtermuisknop in het venster (bij Verkenner het rechter deel), en dan met de linkerknop eerst op Nieuw en dan op Map. Dubbelklik in het downloadscherm op de gemaakte map om hem te openen, zodat het bestand erin komt en niet ernaast. Een klik op OK zal het downloaden starten. Het proces is dan te volgen via een schermpje met gegevens over het aantal kilobytes dat al is gearriveerd en de tijd die nog rest. Tijdens het downloaden kun je gewoon surfen en mailen, maar deze processen zullen elkaar wel iets vertragen. Is het downloaden voltooid dan komt ook daar een schermmelding over. De internetverbinding kan dan worden verbroken en het gedownloade bestand kan worden geopend.

Maar pas op! Het is verstandig een gedownload bestand te controleren op virussen. Niet alle bestanden kunnen virussen bevatten - mp3's bijvoorbeeld niet - maar programmabestanden bijvoorbeeld wel. Internet is hét medium voor verspreiding van virussen, dus een goede en recente virusscanner is onmisbaar. Sommige virusscanners zullen al tijdens het downloaden het bestand automatisch controleren. Meestal zal ook de volgende procedure werken: zoek het zojuist binnengehaalde bestand in Verkenner, klik er met de rechtermuisknop op - er verschijnt een menu - en daarna met de linker knop op het knopje dat de virusscanner activeert.

Bestanden die je ophaalt via internet, zijn vaak 'gezipt'. Dat betekent dat ze zijn samengeperst om de bestandsomvang te verminderen (dat downloadt sneller), en vaak zijn ook verschillende bestanden tezamen verpakt in één zip-bestand. Een dergelijk bestand is te herkennen aan de uitgang .zip en/of een ikoontje dat doet denken aan een schroefklem. Een dergelijk bestand moet worden 'uitgepakt' met een programma als WinZip, dat zelf op internet te downloaden is via tal van sites, bijvoorbeeld www.winzip.com. Ook worden dergelijke uitpakprogramma's wel op cd's gezet die bij computerbladen zitten.

Grote bestanden hebben veel tijd nodig bij het downloaden. Een mp3 van een minuut of drie kost al gauw een kwartier. Heel vervelend is het, wanneer tijdens het downloaden de verbinding wordt verbroken waardoor je opnieuw kunt beginnen. In de eerste plaats is het slim om grote downloads uit te voeren wanneer het rustig is op internet (bijvoorbeeld in de vroege ochtend) en/of wanneer er een laag telefoontarief geldt. Verder bestaan er download accelerators die bedoeld zijn om dergelijke problemen het hoofd te bieden. Ze zoeken alternatieve lokaties, bijvoorbeeld minder drukke of minder verre, om het te downloaden bestand op te halen, en ze kunnen soms een onderbroken download later hervatten. Voorbeelden zijn Download Accelerator en GoZilla. Ze zijn onder andere te vinden bij www.download.com, waar overigens ervaringen van gebruikers worden geplaatst. Die zijn soms zeer kritisch; zo wordt van Download Accelerator gezegd dat hij ongeschikt is voor modemgebruikers. Ook is van sommige downloadmanagers gebleken dat ze gegevens over de downloadgewoonten van gebruikers via internet doorgeven aan de makers.

Downloaden van het World Wide Web is makkelijk, want je kun het vertrouwde programma gebruiken; in de meeste gevallen is dat Internet Explorer. Wie iets meer moeite doet, kan veel downloads uitvoeren via ftp (file transfer protocol). Daarvoor is het nodig een ftp-programma te installeren, dat bestanden met verre computers kan uitwisselen op een manier die doet denken aan het werken met Verkenner. Dergelijke programma's zijn via de genoemde download-locaties makkelijk te vinden. Verder moet je dan uitvinden of het gezochte bestand op een ftp-server staat en zo ja welke, en dit adres in het ftp-programma invoeren. Downloaden via ftp gaat in de meeste gevallen aanzienlijk sneller dan vanuit de browser. Ook circuleert in nieuwsgroepen veel materiaal, zoals plaatjes, films en mp3's; dit binnenhalen is ook sneller dan downloaden via de browser. Nieuwsgroepen zijn nogal veranderlijk: zoeken is er minder makkelijk, en wat er vandaag staat kan morgen weg zijn. Maar daar staat tegenover dat je in een nieuwsgroep een oproep kunt plaatsen, zodat je kunt hopen dat iemand het gezochte voor je plaatst. Nieuwsgroepen zijn bijvoorbeeld te bekijken met Outlook Express, dat op elke Windows-computer staat.

Zo kan de kunst van het downloaden door iedereen worden beoefend: eenvoudig voor wie het zich graag makkelijk maakt, en geavanceerd voor wie meer eisen stelt. In alle gevallen is het nuttig en leuk. Het is altijd weer een sensatie om - meestal gratis - met zo weinig moeite vele megabytes aan waardevolle data in huis te krijgen.

Evt kader:

Downloaden, ik download, gedownload

Is het nu 'ik download' of 'ik load down'? Heb ik 'gedownload' of 'downgeload'? Is het 'hij download' of 'hij downloadt'?

De taalregels voor uit het Engels geleende termen zijn niet zo moeilijk, als je ze eenmaal kent. Als je het werkwoord weet, hoef je alleen maar de regels erop los te laten die je op de basisschool hebt geleerd. Als het 'downloaden' is, komt er in de derde persoon een t achter de stam. Werken, hij werkt, downloaden, hij downloadt. En natuurlijk: stofzuigen, gestofzuigd, raadplegen, geraadpleegd, dus: downloaden, gedownload.

In plaats daarvan kun je voor downloaden een Nederlands woord proberen te verzinnen. Er zijn een paar leuke alternatieven, zoals 'neerladen' en 'omlaag halen'. Ook 'sponzen' wordt wel gebruikt, in de zin van 'opzuigen'. Maar waarschijnlijk heeft het Engelse woord de langste adem.