Waar blijven regels voor e-mail?

Herbert Blankesteijn

E-mail is een nieuw fenomeen in onze maatschappij. Iedereen moet eraan wennen, er worden beginnersfouten gemaakt en er is misbruik. Dat betekent dat er regels moeten groeien. Ik neem aan dat de eerste automobilisten profiteerden van de afwezigheid van regels, aldus de nodige problemen, schade en slachtoffers veroorzaakten, waarna de regelgeving vanzelf kwam.

Veroorzaakt e-mail schade? Ongevraagde e-mail kost volgens een recent onderzoek consumenten in de VS en Europa jaarlijks tien miljard Euro, alleen al aan telefoontikken om deze overbodige berichten per modem op te halen. Dat bedrag van tien miljard is misschien ruim bemeten, maar schade is er zeker. In Californië bestaat nu een wet die het versturen van ongevraagde mail verbiedt tenzij de lettercombinatie ‘ADV’ in de onderwerpregel staat. Dat filtert makkelijk ('Berichtregel' in Outlook). Een federale anti-spamwet is in de VS in voorbereiding, en in Australië ook. Twee Amerikanen die hun spammerij combineerden met oplichting zijn begin dit jaar veroordeeld tot twee jaar cel. In Europa wordt over dergelijke wetgeving ook nagedacht, waarbij de vraag centraal staat of je alle consumenten mag bespammen die zwijgen, af alleen diegenen die toestemming hebben gegeven.

Maakt e-mail slachtoffers? In zoverre dat het leven van mensen die per e-mail (of via websites) worden bedreigd of seksueel lastig gevallen, ernstig in het ongerede kan raken. Dit jaar heeft een Deense vrouw buiten de rechtbank om een schadevergoeding van - slechts - 7000 gulden gekregen van een mailaanbidder. In Hongkong is een man veroordeeld tot een jaar gevangenis wegens ongewenste intimiteiten via de mail. In Engeland kan sinds kort het bedreigen via mail of sms een gevangenisstraf opleveren van een half jaar.

Het strafrecht moet, en zal uiteindelijk, het gebruik van e-mail in goede banen moeten leiden. Het voornaamste probleem is het internationale karakter van het medium. Voor een deel (op Europees niveau) zal het nodig zijn te harmoniseren, voor de rest kom je met uitleveringsverdragen waarschijnlijk een heel eind. Niet elke e-aanrander verdwijnt naar Paraguay.

En dan zijn er nog de laagbijdegrondse probleempjes, waarbij Nederland zich best een alleingang kan permitteren. Dan bedoel ik het domme gebruik van mail waaraan merkwaardig genoeg zelfs de meest ervaren gebruikers (ondergetekende niet uitgezonderd) zich bezondigen. Hersenloos gebruik van e-mail is er de oorzaak van dat mensen worden lastiggevallen met onzinberichten, boodschappen die niet voor hen zijn bedoeld, en teksten waarin de bijdrage van de afzender alleen met de grootste moeite is terug te vinden. Ik heb het niet over het rondsturen van moppen. Dat is het normale sociale verkeer op de werkplek dat zonder mail ook wel plaatsvindt.

Een paar voorbeelden van dom mailen:

= Het antwoorden op een bericht door de hele tekst retour te zenden, met een eenregelig antwoord ergens verstopt. Wis alles waarop u niet reageert, met de muis en de Delete-knop.

= Het antwoorden op een rondschrijven via de knop 'Reply to all'. Zo krijgt iedere geadresseerde het bericht dat u verhinderd bent, terwijl het alleen de afzender aangaat. Denk na wie uw bericht moet zien, en gebruik de juiste knop - in dit geval de enkelvoudige 'Reply'.

= Het forwarden 'naar iedereen in je adressenboek' van viruswaarschuwingen en oproepen om een zielig ziek jongetje een digitaal kaartje te sturen. Niet doen, het is allemaal nep en tijdverlies.

= Het gebruik van het 'Aan'- of 'Cc'-veld voor alle adressen bij een massamail, bijvoorbeeld een digitale kerstkaart. In dat geval krijgen alle ontvangers de adressen van alle andere ontvangers te zien, wat uit oogpunt van privacy niet gewenst is. Gebruik in zo'n geval het 'Bcc'-veld (Outlook: Beeld - Alle koppen).

= Het versturen van kopieën aan Jan en Alleman.

= Het versturen van mails vol fouten, zonder hoofdletters of zonder behoorlijke aanhef. Het is niet verboden fatsoenlijk te zijn in e-mail, en zoveel moeite is het ook weer niet.

= Geen bevestiging van ontvangst sturen. Laat het even weten: 'Bericht ontvangen; ik antwoord zo snel mogelijk.' De afzender weet dan waar hij aan toe is.

= Actie ondernemen zonder dit te vertellen. Laat het even weten: 'Ik voldoe aan je verzoek. Nader bericht volgt.' Is niet meer dan netjes, en het kost niks.

In het algemeen: verplaats u in de ontvanger(s). Moet-ie dit allemaal weten? Lees alle tekst die u verstuurt. Is er wijs uit te worden? Denk na, en klik dan pas op 'Send'.

Dit is natuurlijk een zaak voor het onderwijs. Kinderen leren op de middelbare school bij het vak Nederlands om brieven te schrijven. Als het gaat om computergebruik hoeven ze wat mij betreft niet te leren hoe een computer in elkaar zit, hoe je zoekt op het web of hoe je een werkstuk opmaakt. Dat leren ze vanzelf wel. Zet nou eens gewoon in het leerplan 'het doeltreffend en fatsoenlijk gebruik van het medium e-mail'. Leer ze de regels. Dát is computeronderwijs dat de wereld vooruit helpt.