De Windows ervaring

Herbert Blankesteijn

De nieuwe versies van Windows volgen elkaar steeds sneller op. Na Windows 95 duurde het drie jaar voordat Windows 98 verscheen. Twee jaar later, in 2000, kwam Windows Me. We zijn nog maar een jaar verder en aanstaande donderdag, 25 oktober 2001, wordt Windows XP gelanceerd. Als Microsoft zo doorgaat moet over nul jaar de volgende versie alweer in de winkels opduiken.

XP staat voor 'experience.' Het gebruik van Windows moet een heel andere ervaring worden. Het meest zichtbare (en minst belangrijke) aspect is een nieuwe grafische vormgeving. Windows XP zit vol kleurtjes; de iconen zijn gerestyled. de muispijl heeft een subtiele schaduw, en ballonnetjes met verklarende tekst die je wegklikt floepen niet uit beeld maar worden zachtjes weggeregeld, als door een onzichtbare regisseur. Sommige van deze vernieuwingen zijn ongedaan te maken in de instellingen. Wie de knopjes daarvoor niet weet te vinden kan zijn geluk beproeven bij de Help-functie, die veel behulpzamer is geworden. De Taakbalk, met een overzicht van geopende vensters, is efficiënter ingericht. Wie meer dan één venster van Internet Explorer of meer dan één tekst in Word heeft geopend, vindt deze niet apart in de Taakbalk terug maar onder één blokje. Daar kunnen ze desgewenst allemaal tegelijk worden gesloten.

Windows XP is voorzien van een massa hulpsoftware, waardoor de consument het kopen of downloaden en het installeren van programma's van derden achterwege kan laten. De faxsoftware, afgeschaft bij de overgang van Windows 95 naar 98, is terug. De faciliteiten voor videomontage die in Windows Me zijn geïntroduceerd, zijn gebleven. Windows XP kan cd's branden (als er een brander in de pc zit) en het programma Mediaspeler is zodanig uitgebreid dat met een paar klikken een cd kan worden gekopieerd, of 'geript', zodat de muziek in de vorm van gecomprimeerde bestanden op de harde schijf terecht komt. Digitaal fotografen vinden een keur aan instrumenten om van foto's diavoorstellingen of websites te maken, of ze te laten afdrukken bij een fotoservice op internet. Het zijn allemaal relatief simpele programma's, maar daardoor makkelijk te begrijpen en te bedienen. Dat zal voor veel consumenten een voordeel zijn. Overigens morren onafhankelijke makers van zulke gespecialiseeerde software en diensten, omdat Microsoft hun handel bemoeilijkt.

Een welkome voorziening is de slaapstand. Bij het uitschakelen van de pc kan de hele toestand van Windows van dat moment worden opgeslagen, met alle geopende vensters en onafgemaakt werk, op zo'n manier dat deze bij het weer opstarten exact wordt hersteld. Een groot gemak voor wie werkt met veel vensters tegelijk. Voor internetliefhebbers heeft XP een rudimentaire firewall, die onverlaten buiten de deur moet houden.

Er zijn ook opvallende afwezigen in Windows XP. Eén is Java, een onderdeel dat nodig is voor het bekijken van veel websites. Zonder Java is het bijvoorbeeld niet mogelijk transacties te verrichten bij de internetvariant van Girotel. Weliswaar biedt XP aan Java te downloaden zodra dit aan de orde is, maar voor modemgebruikers kost dit circa een uur. Het is schandelijk dat Microsoft een dergelijk essentieel onderdeel zomaar weglaat. Een ander is mp3, het meest populaire formaat om gecomprimeerde muziek op te slaan. Bij 'rippen' gebruikt Mediaspeler namelijk wma, een eigen formaat van Microsoft. Dit formaat is zeker zo goed als mp3, maar kan niet worden afgespeeld op oude pc's of op bestaande (draagbare) mp3-spelers. Wie mp3 wil gebruiken moet zelf een onderdeel aan Mediaspeler toevoegen of andere software installeren, die op internet overigens in overvloed te vinden is.

De meest opzienbarende verbetering van Windows XP merk je pas wanneer je er een paar dagen mee werkt. Vastlopers zijn zeldzaamheden geworden. De vrijetijdsgebruiker zal misschien onder de indruk zijn van de onderdelen voor video, geluid of fotografie, de thuisklerk in zijn home office dankt de goden in Seattle op zijn knietjes dat het hun eindelijk heeft behaagd een evenwichtig besturingssysteem te leveren. Geen bevroren muispijl meer, geen blauwe schermen, geen verloren tijd of werk.

Dit fenomenale voordeel heeft wel een prijs. De stabiliteit van Windows XP zit 'm in de afstamming van Windows NT en 2000, de familie van bedrijfssystemen van Microsoft. Dat betekent dat sommige software die werkt onder Windows 98 of Me, het niet meer doet onder Windows XP. Dat geldt bijvoorbeeld voor virusscanners en bepaalde software om cd's te branden. Soms is het voldoende om een nieuw bestandje van internet te downloaden - en met wat geluk doet Windows XP dat nog automatisch ook - maar het kan nodig zijn een nieuwe versie van de betreffende software te kopen á raison van honderden guldens. Windows XP kan zo nodig een Windows 95- of -98-omgeving simuleren, maar dat zal niet altijd helpen, bijvoorbeeld niet bij programma's die de antieke DOS-mode nodig hebben. Deze is namelijk in Windows rigoureus afgeschaft en kan alleen worden gebruikt wanneer de computer van een diskette wordt opgestart.

Ook hardware kan XP resoluut afwijzen, als het ernaar uitziet dat de benodigde stuurbestanden de stabiliteit in gevaar brengen. Wie een netwerk heeft zal dit opnieuw moeten installeren omdat Windows XP het veiliger TCP/IP protocol gebruikt in plaats van het tot nu toe gebruikelijke NetBEUI of IPX/SPX. Overigens kan met een programma dat op de site van Microsoft beschikbaar is worden gecontroleerd welke onderdelen van een pc een upgrade naar XP overleven. Wanneer een dergelijke test veel potentiële problemen oplevert is het beter te wachten tot de aanschaf van een nieuwe pc.

Windows XP is een zware last voor een pc. Het minimum is een processor op 300 MHz en 128 MB werkgeheugen. De verwachte prijs voor de consumentenversie ('Home edition') is 279 Euro en 129 voor een upgrade).

Kopers krijgen te maken met productactivatie. Hiermee wil Microsoft piraterij bemoeilijken. Na installeren zal Windows XP 14 dagen werken, tenzij de gebruiker telefonisch of via internet de activatie regelt. Informatie over de pc wordt daarbij gekoppeld aan het identificatienummer van de cd-rom van Windows. Er worden geen gegevens opgeslagen over de eigenaar. De gebruiker moet hierna een 'activatiecode' intikken. Windows zal dan voor onbepaalde tijd werken.

De koper kan niet met dezelfde cd XP activeren op een andere pc. Bezitters van twee pc's moeten twee cd's van Windows XP kopen. Als een doehetzelver meer dan vier onderdelen van zijn computer vervangt, kan Windows XP ophouden met werken. Je moet dan Microsoft telefonisch overtuigen dat Windows niet op een tweede pc is geïnstalleerd. Lukt dat, dan wekt een nieuwe activatiecode de machine weer tot leven. Het lijkt erop dat Microsoft in dit soort gevallen coulant is.