Anoniem surfen

Herbert Blankesteijn

Terwijl er een debat woedt over beperking van de anonimiteit op internet, gooit Zero Knowledge Systems (ZKS) de handdoek in de ring. ZKS is de maker van Freedom, software waarmee de gebruiker gegarandeerd naamloos over internet kan surfen. Abonnees van internetaanbieder Xs4all kregen deze software gratis. Gewone klanten van ZKS moesten 50 dollar betalen.

Wat ZKS de das heeft omgedaan is het domme feit dat te weinig mensen hun anonimiteit 50 dollar waard vonden. In 1999 deden 70.000 internetters mee aan een proef met het systeem; in bijna twee jaar heeft wereldwijd niet eens zo'n aantal de software gekocht. ZKS zegt dat de beslissing om ermee te stoppen niets te maken heeft met het terrorisme. Het besluit was al maanden geleden genomen.

De essentie bij het systeem van Freedom was, dat een aanvraag van een gebruiker voor een webpagina werd gecodeerd en tenminste drie servers passeerde voor hij zijn doel bereikte. Al deze machines konden alleen de vorige server zien; de oorpronkelijke afzender bleef zo onbekend. De aangevraagde webpagina legde daarna de omgekeerde route af en kon zo toch te bestemder plekke aankomen. Deze omweg vertraagde het surfen enigszins. Dit, naast de kosten en moeite van het installeren van extra software, heeft kennelijk potentiële gebruikers afgeschrikt.

Er zijn verschillende alternatieve systemen die de privacy van de surfer bewaren. Anonymizer (www.anonymizer.com) is een doorgeefluik. Op de site van Anonymizer kun je een adres intikken, en Anonymizer haalt de pagina voor je op. Dit kan sneller wanneer je de software van Anonymizer installeert, die er is in een gratis versie (beperkt en met advertenties) en een van 50 dollar per jaar. Anonymizer kan al vijf jaar het hoofd boven water houden.

Anonymizer geeft, om de noodzaak van zijn eigen product te benadrukken, een overzicht van wat zijn server te weten kan komen van de computer van de bezoeker. Bijvoorbeeld: welke browser en welk besturingssysteem je gebruikt, welke bestandstypen de browser zichtbaar kan maken, of onderdelen als Java en Javascript zijn ingeschakeld, wat de laatst bezochte pagina is en wat voor informatie er op het 'klembord' van Windows staat. Ook kan Anonymizer (en dus elke andere server op internet) zien via welke route de bezoeker op de site komt, zodat de plaats van herkomst bij benadering is vast te stellen. Tenslotte is het IP-nummer te zien; dat is het adres van de computer van de bezoeker op internet. Wie een vaste verbinding heeft via kabel of ADSL heeft een vast IP-nummer en geeft zo vrijwel zijn identiteit prijs. Als bijvoorbeeld de laatst bezochte pagina van compromitterende aard is, kan dat moeilijkheden opleveren. Het IP-adres is voor modemgebruikers iedere sessie anders. De buitenwereld kan alleen met hulp van de provider achterhalen welke persoon er achter een IP-adres zit; de provider kan in Nederland hiertoe door justitie worden verplicht.

Een derde mogelijkheid is Crowds. De deelnemers aan Crowds vormen een gemeenschap; als een van de leden een pagina wil zien, gaat de aanvraag via een willekeurig aantal leden. Voor de bezochte site lijkt de aanvraag te komen van de laatste in de reeks. Dat is het risico van deelname: dat je de kastanjes uit het vuur haalt voor een ander. Crowds is gratis maar vereist de nodige computervaardigheden. Overigens is de website van Crowds zelf al een jaar of twee niet bijgehouden.

Het lijkt erop dat het onderwerp privacy meer leeft onder ideologische scherpslijpers dan onder de bevolking van internet. Over een laatste alternatief, Freenet (niet te verwarren met Freedom), een volgende keer.