Samenpersen

Herbert Blankesteijn

De meest populaire compressiesoftware, WinZip, werkt het slechtste van acht onderzochte programma's, aldus het tijdschrift Computer!Totaal in het oktobernummer.

'Zip'-software maakt bestanden kleiner zonder verlies van informatie. Hoe kan dat? De truc is, patronen te vinden die vaak voorkomen. De combinatie [e-n-spatie] komt in een tekst bijvoorbeeld veel voor. Als je die vervangt door één symbool, scheelt dat elke keer twee karakters. Als je de lezer dit vertelt, kan hij de oorspronkelijke tekst precies reconstrueren. Welke patronen winst opleveren moet steeds opnieuw worden bepaald. Zo zal in het Engels de combinatie [g-h-spatie] het goed doen. Het vervangen van een patroon moet meer opleveren dan het kost om dit patroon op de ontcijfersleutel te zetten die wordt meeverpakt.

WinZip en vergelijkbare programma's als StuffIt, PKZip en TurboZip proberen zo tot een optimaal resultaat te komen in een redelijke tijd. Een tekst kan meestal tot circa 30% van zijn oorspronkelijke omvang worden samengeperst. Een moderne computer doet daar bij een compleet boek (enkele honderden kB) luttele seconden over.

Voor andere soorten bestanden gelden andere maatstaven. De 'broncode' van een computerprogramma - de lijst met opdrachten aan de machine in een of andere programmeertaal - is nog beter te comprimeren dan natuurlijke taal, omdat het vocabulaire beperkt is. Schematische afbeeldingen als lijntekeningen kunnen spectaculair worden verkleind: tot ongeveer een procent. Bestanden die geluid vertegenwoordigen, of natuurlijke beelden zoals foto's, of al gecomprimeerde bestanden, lenen zich hiervoor veel minder. Daarvoor bestaan andere compressiemethoden die hier ongetwijfeld een andere keer aan de orde komen.

Wat is het doel van compressie? Het is als met een rubberboot. Je gebruikt hem in opgeblazen toestand; voor opbergen of vervoer laat je hem leeglopen. Voor bestanden speelt dit bij transport op internet een rol: een bestand dat is verkleind, is sneller gedownload en dat scheelt de modemgebruiker geld. Ook bieden zipprogramma's de mogelijkheid een aantal bestanden in één gecomprimeerd bestand te verpakken. Dat maakt downloaden eenvoudiger. Uitpakken doe je met een gelijksoortig programma. Een programma als WinZip is essentieel voor de pc-gebruiker; het is te downloaden op www.winzip.com. Het is een bestand van 1,7 MB; het stelt geen hoge eisen aan de computer. Een van de oorzaken voor de populariteit is het feit dat WinZip blijft werken als je niet betaalt.

Als het gaat om opbergen, dus om hardeschijfruimte, is zippen tegenwoordig minder belangrijk. De bestanden die extreem veel megabytes kosten, zoals geluid, foto's en video, laten zich niet goed zippen. Toch gedragen zipprogramma’s zich de laatste tijd steeds meer als onderdeel van Windows: een zipbestand doet zich voor als een map, waar je door klikken en slepen bestanden in kunt stoppen en uit kunt halen. Dat de pc het gecomprimeerde materiaal bijwerkt, merk je niet eens meer. De winst in schijfruimte is meegenomen.

Hoeveel die winst bedraagt, hangt blijkens het onderzoek van Computer!Totaal niet alleen af van het soort bestanden, maar ook van het gebruikte programma. Het programma WinAce deed het zo'n 30% beter dan WinZip, dat om zijn populariteit uitgeroepen was tot standaard. Nadeel is dat WinAce daarvoor een eigen bestandsformaat gebruikt dat de andere programma's niet kennen. Andera software kan zo'n bestand dus niet uitpakken. Tweede was TurboZip Express, bijna een kwart beter dan WinZip. Vergeleken met de al behaalde winst is dit overigens bescheiden: als WinZip een tekst tot 30% comprimeert, haalt TurboZip dus 23%.

In Windows XP, dat deze maand in de handel komt, is voor het eerst zipsoftware ingebouwd. Hoewel veel features ontbreken, lijkt het erop dat gespecialiseerde zipsoftware zijn langste tijd heeft gehad.