Jatwerk

Herbert Blankesteijn

Jatten is op internet de normaalste zaak van de wereld. Muziek wordt op ongeëvenaarde schaal gestolen. Software idem, door het verspreiden van illegale kopieën en gekraakte beveiligingen. Domeinnamen worden gepikt, de inhoud van websites, of als het zo uitkomt de lay-out. Niets is veilig.

Wie kan zich iets voorstellen bij het stelen van advertentieruimte op websites? De dader heet Gator, en de werkwijze doet denken aan het conflict in 1999 tussen Monsterboard en Intermediair, twee elkaar beconcurrerende banensites. Monsterboard had afgesproken met de zoekmachine Vindex, dat iedereen die zocht op het woord 'intermediair' een advertentie van Monsterboard voorgeschoteld kreeg. Monsterboard kreeg aanvankelijk in kort geding een verbod van de rechter, wegens wederrechtelijk gebruik van de merknaam, maar in een bodemprocedure verloor Intermediair later alsnog.

Gator is een programma dat consumenten een advertentievenster voor de neus tovert als aan een bepaalde voorwaarde is voldaan; bijvoorbeeld wanneer de site van een concurrent van de adverteerder wordt bezocht. Deze website verliest zo bezoekers en mogelijk omzet. Gator kan zelfs advertenties precies over de bestaande reclame van een website plakken. zodat het lijkt te gaan om banners van de site zelf. Daarmee ontneemt Gator de adverteerder kijkers en dus geld. De bezoeker wordt misleid, omdat hij veronderstelt dat de website zelf deze advertenties heeft geplaatst. Gator laat zich uiteraard betalen voor deze wisseltruc, onder andere door Delta Airlines, Sears, Procter & Gamble, Chrysler, Dell Computer, MSN, Mazda en The New York Times

Hoe raak je in de klauwen van Gator? Van het gegoochel met advertenties krijg je pas last als Gator op je eigen pc is geïnstalleerd. Dat gebeurt tijdens de installatie van software waarin Gator is meeverpakt. Een voorbeeld is Audiogalaxy, een alternatief voor de uitwisseldienst Napster.

Tijdens de installatie van Gator kun je van installatie van dit onderdeel afzien, maar de tekst daarbij is misleidend: 'Gator fills in your online forms and passwords with just one click.' Dat het surfen erdoor wordt vertraagd, dat je nóg meer irritante pop-upvensters moet wegklikken en dat er wordt gesjoemeld met advertenties, wordt niet verteld. Gator noemt dat desgevraagd 'het recht van de consument' om Gator op zijn desktop te 'vragen'.

Zo is er ook Toptext, dat extra links projecteert op bestaande sites, ook met het doel klanten weg te lokken die kennelijk in een bepaald onderwerp zijn geïnteresseerd. Toptext zit verwerkt in downloadprogramma's als KaZaA en iMesh, die net als Audiogalaxy op hun beurt daar geld voor vangen.

Zo zuigen dotcombedrijven elkaars bloed in hun strijd om commercieel bestaansrecht. Het wachten is op de eerste rechtszaak van een benadeelde site of adverteerder tegen dergelijke ondernemingen. Internetgebruikers moeten intussen bij het installeren van gratis software op hun hoede zijn. Wie wil er nou bij zijn eigen muziekjatwerk met reclame worden lastig gevallen?