Wanhoop en oorlog

Herbert Blankesteijn

Hoe krijg je jonge mensen zo gek dat ze een technische of wetenschappelijke studie kiezen? Geen sterveling die het weet, anders waren hoogleraren, vakgroepshoofden en directeuren van instituten in Nederland niet zo wanhopig. Vooral voor beta-richtingen zijn geen studenten of promovendi meer te krijgen.

Televisieprogramma's hebben niet als doel hier iets aan te doen. Ze moeten kijkers trekken, punt. Daarom zie je presentatoren, bijvoorbeeld bij Jules Unlimited, op hun kop onder een vliegtuig hangen of zevenvoudig geboeid onder water bungeejumpen, onder het mom van informatie over wetenschap en techniek. America's funniest home videos, maar dan met budget en regisseur. Het is amusement ten-koste-van, in dit geval ten koste van het onderwerp. Als dit per ongeluk scholieren op het idee zou brengen een betastudie te kiezen, kan het niet anders of deze glamourjagers haken in het eerste studiejaar teleurgesteld af.

Zelf heb ik net zo weinig verstand van het marketen van opleidingen als iedereen. Maar ik geloof dat televisieprogramma's iets kunnen bijdragen, als ze eerlijkheid uitstralen, en niet de pedanterie van mooie jongens en meisjes die wel over een lavameer durven waterskiën maar niet weten hoe je dat schrijft. Pr, propaganda en reclame, sluik of niet, zijn zinloos. Geen videoclip over het studentenleven, geen betoog over beroepsperspectief of over het genot van het weten. De MTV-generatie heeft op school geleerd dat kennis niet belangrijk is, en weet donders goed dat de televisie je bedriegt tenzij het tegendeel wordt bewezen. Dat geldt zeker voor de slimsten, op wie we het hier hebben voorzien.

Lang was mijn favoriete programma over techniek Te land, ter zee en in de lucht (TROS). Kandidaten moeten in zelfgebouwde toestellen zo lang mogelijk in de lucht te blijven of zo snel mogelijk over het water bewegen. Leuk is altijd de thuisvideo waarbij ze timmeren aan hun machine. Daar zie je het plezier dat hoort bij het maken van iets dat werkt. Het programma wordt ontsierd door malloten die alleen hun fifteen seconds of fame komen halen en bereid zijn daarvoor een doodsmak te maken, maar ik snap wel dat dat voor veel kijkers juist de aardigheid is.

Nog leuker en Nieuw! Nieuw! Nieuw! is Robot Wars (BNN). Zelfgebouwde apparaten binden hier de strijd aan met elkaar. Duwen, trekken, slaan, zagen - alles mag. Het is genieten op vele niveaus: de uitvindingen die in het strijdperk treden, het spektakel van het gevecht, en het drama van de echte mensen (vaak kinderen) die met hart en ziel hebben geschroefd, gesoldeerd en gelast en nu de overwinning of de nederlaag beleven.

Geen illusies: je moet er wat voor kunnen, en dan nog is het hard werken. Je kunt winnen of verliezen, maar ook als je verliest heb je wat bereikt. Dat is de boodschap. Onbedoeld - en daarom denk ik dat het werkt.