Zie ze vliegen

Herbert Blankesteijn

Heeft u ze ook voorbij zien komen? Ik bedoel, al die artikelen over luchtschepen. Beroepshalve lees ik veel bladen, dus het valt mij mogelijk meer op dan een modale krantenlezer, maar opmerkelijk blijft het. In het afgelopen jaar hebben de Volkskrant (tweemaal), NRC Handelsblad, De Ingenieur (tweemaal) en New Scientist het fenomeen luchtschip een publicatie waard gevonden. Een derde stuk in de Volkskrant, uit 1998, draagt de kop: 'Zeppelins zijn het luchtfietsen voorbij.'

In de jaren zestig zag ik ze soms overkomen boven mijn ouderlijk huis. Statig zwommen ze van horizon naar horizon - het duurde een eeuwigheid, en ik bleef kijken. Wat hun reden van bestaan was weet ik niet. Lucratief kan het niet geweest zijn want op een gegeven moment kwamen ze niet meer, tot mijn grote jongensverdriet.

Wat wel kwam, was publiciteit over luchtschepen. Dat ze terug zouden komen. Rond 1985 deed ik daar zelf, als beginnend journalist, van harte aan mee. Het klonk plausibel: ze stijgen gratis op en kunnen met een minimum aan brandstofkosten op een vaste plaats blijven zweven. Vrachten ophalen van zwaar terrein waar geen luchthaven is. Ze vallen op en zijn dus goed voor reclamedoeleinden. Bijzondere vliegtochtjes voor snobs. Extreem milieuvriendelijk. Natúúrlijk is er een markt voor. Technologische vorderingen, op het gebied van nieuwe materialen en dergelijke, doen de rest.

In 1991 belde ik de wereld rond op zoek naar de initiatiefnemers van vijf jaar terug. De helft was van de aardbodem verdwenen; de rest zwoegde voort met onverminderd enthousiasme maar met minder geld en verbleekte vooruitzichten.

In 1996 schreef ik in Technisch Weekblad: 'En weer komt het luchtschip terug. In 1994 promoveerde aan de TU Delft iemand op het ontwerp van een landingsstation voor de grote sigaren. Milieuvriendelijk en veilig, luidde de toelichting, en een potentiële markt van 15 miljoen passagiers per jaar. In 1995 gingen er geruchten dat een Britse ondernemer in Nederland een luchtschepenfabriek wilde beginnen. New Scientist meldde dat een Japanner een luchtschip klaar had staan dat op grote hoogte satellieten brodeloos kon maken, want: goedkoop vliegen. En deze zomer wil de originele firma Zeppelin in Duitsland een Zeppelin 'NT' ten doop houden. Voor reclame, toerisme, wetenschappelijk onderzoek...'

Niets meer gehoord van die Japanner. Wel is er nog die hardnekkige Brit met plannen, en de Zeppelin NT vliegt al ruim drie jaar rond als prototype. Ik zie nog steeds geen sigaren overvliegen. Alleen boven de Jaarbeurs en de RAI hangt soms een als zeppelin uitgedoste ballon aan een touwtje.

Het gaat nu vooral over wéér nieuwe ideeën. Catamaranvormige luchtschepen. Vacuüm getrokken luchtschepen. Luchtschepen op zonne-energie. Van die dingen die leuk zijn voor wetenschapsjournalisten om over te schrijven maar die verder niks opleveren. Als het om vervoer gaat, kiest iedereen voor snel, en dat zijn luchtschepen niet. Vracht ophalen in onherbergzaam gebied, reclamevluchten, statige uitjes van horizon naar horizon, het zijn microscopische nichemarkten.

Het geeft niet. Dat geknutsel is prima amusement voor de wetenschapsbijlagen. Tot over een jaar of vijf.