Jatwerk

Herbert Blankesteijn

(Deze column is ook verschenen in het weekblad Intermediair.)

Jatten is op internet de normaalste zaak van de wereld. Muziek wordt op ongeëvenaarde schaal gestolen. Software idem, door het verspreiden van illegale kopieën en gekraakte beveiligingen. Domeinnamen worden gepikt, de inhoud van websites, of als het zo uitkomt de lay-out. Niets is veilig.

Wie kan zich iets voorstellen bij het stelen van advertentieruimte op websites? De dader heet Gator, en de werkwijze doet denken aan het conflict in 1999 tussen Monsterboard en Intermediair, twee elkaar beconcurrerende banensites. Monsterboard had afgesproken met de zoekmachine Vindex, dat iedereen die zocht op het woord 'intermediair' een advertentie van concurrent Monsterboard voorgeschoteld kreeg. Monsterboard kreeg aanvankelijk in kort geding een verbod van de rechter, wegens wederrechtelijk gebruik van de merknaam, maar in een bodemprocedure verloor Intermediair later alsnog (zie hiernaast, 'Monsterboard versus Intermediair').

Gator is een programma dat bedrijven consumenten een advertentievenster voor de neus laat toveren als aan een bepaalde voorwaarde is voldaan; bijvoorbeeld wanneer de site van een concurrent wordt bezocht. De website verliest zo bezoekers en mogelijk omzet. Gator kan zelfs advertenties precies over de bestaande reclame van een website plakken. zodat het lijkt te gaan om banners van de site zelf. Daarmee ontneemt Gator de adverteerder kijkers en dus geld. De bezoeker wordt misleid, omdat hij meent dat de website tegen eigen advertenties wel geen bezwaar zal hebben. Gator laat zich betalen voor deze wisseltruc, onder andere door Delta Airlines, Sears, Procter & Gamble, Chrysler, Dell Computer, MSN, Mazda en The New York Times.

Hoe raak je in de klauwen van Gator? Van het gegoochel met advertenties krijg je pas last als Gator op je eigen pc is geïnstalleerd. Dat gebeurt tijdens de installatie van software waarin Gator is meeverpakt. Een voorbeeld is KaZaA, een alternatief voor de uitwisseldienst Napster, overigens van Nederlandse makelij.

Huiskamervraag 1: Kijk eens in het Configuratiescherm, afdeling Software. Staan daar onderdelen als Gator, Toptext, Ezula, Webhancer?

Tijdens de installatie van KaZaA krijg je een melding over Gator en er is de mogelijkheid van de installatie van dit onderdeel af te zien, maar de tekst is misleidend. Dat het surfen erdoor wordt vertraagd, dat je nóg meer irritante pop-upvensters moet wegklikken en dat er wordt gesjoemeld met advertenties, wordt niet verteld. Gator noemt dat desgevraagd 'het recht van de consument' om Gator op zijn desktop te 'vragen'.

Zo is er ook Toptext, dat extra links projecteert op bestaande sites, ook met het doel klanten weg te lokken die kennelijk in een bepaald onderwerp zijn geinteresseerd. Toptext zit verwerkt in downloadprogramma's als Audiogalaxy en iMesh, die net als KaZaA op hun beurt daar geld voor vangen.

Huiskamervraag 2: Natuurlijk hebben de muziek-uitwisseldiensten een bron van inkomsten nodig. Heb je de hinder van advertenties ervoor over, of betaal je liever voor een abonnement?

Zo zuigen dotcombedrijven elkaars bloed in hun strijd om commercieel bestaansrecht. Het wachten is op de eerste rechtszaak van een benadeelde site of adverteerder tegen dergelijke ondernemingen. Internetgebruikers moeten intussen bij het installeren van gratis software op hun hoede zijn. Wie wil er nou bij zijn eigen muziekjatwerk met irritante reclame worden lastig gevallen?