Futiele maatregelen

Herbert Blankesteijn

Wat een breed scala van effecten heeft de WTC-ramp gehad op internet. Je kunt rustig vaststellen, voor zover het al niet vaststond, dat internet een integraal onderdeel van het dagelijks leven is geworden. Een paar voorbeelden:

* Talloze New Yorkers laten de wereld per mail weten dat ze nog leven.

* Nieuwsites en zoekmachines gaan plat; nieuwsgroepen en IRC-chetnetwerk druk bezocht.

* De FBI krijgt tienduizenden tips over de aanslagen op zijn site; spammers maken van de stemming na de aanslagen gebruik om een malafide 'collecte' op touw te zetten.

* Hacker kraakt site van de Taliban; discussie onder hackers over de toelaatbaarheid van wraak via 'cyberwar'.

Huiskamervraag 1: Wie weet meer voorbeelden van effecten van de WTC-ramp op internet?

Dat zijn allemaal dingen die achterblijvers ervan kunnen overtuigen dat internet here to stay is. Wie dat al wist neemt ze voor kennisgeving aan. Andere effecten van 11 september vragen om commentaar.

= Er klinken eens te meer waarschuwingen voor terreur via computernetwerken.

Dat is een vergissing. Beveiligen van computers en netwerken is belangrijk; dit is hoe dan ook nodig uit oogpunt van privacy en in verband met de normale criminaliteit die we kennen. Terrorisme erbij halen is nonsens. Als de WTC-aanslag iets aantoont, is het wel dat terroristen geen computers en netwerken nodig hebben. Met ouderwetse middelen kunnen ze blijkbaar beter uit de voeten, of kunnen ze met minder inspanning meer resultaat behalen.

= Terwijl wordt vastgesteld dat de afluisternetwerken Echelon en Carnivore de aanslag niet hebben kunnen voorkomen, wil de Amerikaanse Senaat de tap- en zoekmogelijkheden uitbreiden.

Zoals Bush daadkracht voorwendt door zijn pijlen op Bin Laden te richten, terwijl niet eens vaststaat dat deze iets gedaan heeft, zo moeten senatoren ook laten zien dat ze hun mannetje staan. Terwijl goede cryptografie algemeen beschikbaar is, ook voor terroristen, terwijl zelfs bekend is dat Bin Laden en zijn handlangers berichten bij voorkeur sturen per koerier (en de feitelijke daders, gezien het geringe resultaat van de FBI tot nu toe, waarschijnlijk ook) geeft de Senaat meer verantwoordelijkheid aan een systeem dat in dit verband geen serieuze functie heeft.

= Er klinken pleidooien voor de inzet van een uitgebreider assortiment technieken in de beveiliging, zoals geprogrammeerde vliegtuigen waar de piloot geen invloed meer op heeft, zodat bedreiging nutteloos wordt. En natuurlijk verfijnder controles op luchthavens.

Het is duidelijk geworden dat de controles op de Amerikaanse luchthavens nergens op leken. Niet voor niets zijn er op 11 september alléén binnenlandse vluchten gekaapt. Het is zeker verstandig hier wat aan te doen, zoals het ook verstandig is geen vleesmessen meer aan passagiers uit te reiken. Maar de normale, serieuze controle, zoals die al jaren bestaat op internationale vliegvelden, voldoet heel behoorlijk.

Wat voor maatregelen je ook neemt, hoezeer je je ook in terroristen verplaatst, honderd procent veiligheid is onmogelijk. Een programmeerbaar vliegtuig met een door stalen deuren afgegrendelde cockpit (nog zo'n voorstel) is net zo goed kwetsbaar. Een piloot moet kunnen ingrijpen - bijvoorbeeld in geval van nood, daar is hij tenslotte voor - en kan daartoe dus ook worden gedwongen, bijvoorbeeld wanneer de passagiers achter hem worden gegijzeld. Als je scheermessen, vleesmessen, zakmessen en aardappelmesjes verbiedt, komen ze de volgende keer aan boord met wurgstokjes. Hef de luchtvaart op en de volgende keer kapen ze een cruiseschip, om daarmee een booreiland te rammen of om dit af te zinken voor een wereldhaven. In een hoogontwikkelde maatschappij waar grote concentraties mensen en gevaarlijke stoffen voorkomen, en waar knooppunten van infrastructuur bestaan, doe je daar niets tegen.

Huiskamervraag: Wat zijn er nog meer voor voorbeelden van denkfouten en illusies op het gebied van terrorisme en veiligheid?

Het is wonderlijk en treurig dat politici deels welbewust, deels uit domheid, mensen een rad voor de ogen draaien. Het is zielig dat het publiek dit accepteert, sterker, dat het om dergelijke illusies vraagt. Journalisten zouden wel eens wat meer gezond verstand mogen gebruiken en wat kritischer vragen mogen stellen wanneer zulke ideeën over veiligheid ter sprake komen.