Hallo Bandoeng

Herbert Blankesteijn

(Deze column is eerder verschenen in het weekblad Intermediair.)

In een gedenkwaardige radiouitzending die ik jaren geleden in de auto opving, liet een programmamaker de gevolgen horen van verschillende mishandelingen van een grammofoonplaatje. Ik weet niet meer wat hij allemaal uitspookte, maar erop staan en springen was er zeker bij. Steeds werd het singletje weer opgezet, en hoewel de kwaliteit er niet op vooruitging, bleef de muziek uitstekend herkenbaar. Bij wijze van climax bewerkte de presentator het vinyl met schuurpapier. Ook daarna speelde de muziek vrolijk door, al geloof ik dat de naald nogal eens oversprong.

Mijn collectie langspeelplaten heb ik onlangs integraal op cd's gezet (in die vorm is afspelen makkelijker en de originelen blijven in de kast). Afspelen, opnemen op harddisk, eventueel filteren, cd branden, klaar. Ondanks een venijnige kras hier en daar, deden alle lp's het nog prima. Een enkele keer moest ik een gulden op de arm van de pick-up leggen om de naald door een moeilijke passage heen te helpen. Zelfs dertig jaar oude cassettes produceren, ondanks ruis en matige modulatie, verstaanbaar geluid.

Huiskamervraag 1: Wie heeft er sterke verhalen over de robuustheid van analoge media?

Digitale cd-technologie is ook robuust. Afgedankte cd's die dienst hadden gedaan als bierviltje onder een wiebelende tafel, heb ik wel eens voor de grap in een speler gelegd. Ze bleken het nog te doen. Maar ook is het me gebeurd dat ik een dierbare audio-cd scheef in de lade legde, zodat hij klem kwam te zitten. Het krasje dat daar het gevolg van was, bedierf een flink stuk van de cd. Er kwam alleen nog een vreemd gemurmel uit de luidsprekers.

Huiskamervraag 2: Wie weet er iets bijzonders over robuustheid of kwetsbaarheid van digitale media?

Digitaal komt bij de huidige technologie neer op binair: een of nul, alles of niets. En dat is ook van toepassing op de werking van digitale apparaten en op hun praktische bruikbaarheid. Een digitaal apparaat of medium werkt nooit een beetje. Het werkt perfect of het werkt niet. Diskettes en floppy disks die half zo oud zijn als mijn lp's en cassettes, zijn in een significant deel van de gevallen helemaal niet meer leesbaar. Gedownloade bestanden van tientallen megabytes komen wonderlijk vaak in perfecte staat aan, maar soms is er blijkbaar een bitje 'omgevallen' en kan ik opnieuw downloaden. Alles of niets.

Terug naar de lp en de cassette wil ik natuurlijk niet. Dat hoeft ook niet, omdat je van elke cd uit je cd-collectie tegenwoordig zelf een reservekopie kunt maken, waarna je het origineel op een veilig plekje opbergt. Maar ik verlang hevig naar analoog wanneer ik gebruik maak van mijn mobiele telefoon. Bij een slechte analoge verbinding met Bandoeng, krakend en ruisend, kon je door te schreeuwen of langzaam te spreken toch communiceren. Digitale mobiele telefonie is soms alles, maar kent vele niveaus van niets. De telefoon vindt geen netwerk. Of hij vindt het netwerk wel maar kan geen gesprek tot stand brengen. Of bij een gesprek komen zo weinig hapjes geluid ongeschonden aan, dat een conversatie niet mogelijk is. Of de conversatie wordt onverhoeds onderbroken.

Ik hoef niet per se alles. Maar zoveel niets is mij te weinig. Daarom zouden mobiele providers een voorbeeld moeten nemen aan de plannen van Radio Nederland Wereldomroep (RNWO) om digitaal te gaan uitzenden op de korte golf. Dat zal, in ieder geval de eerste jaren, gelijktijdig digitaal en analoog gebeuren. Een digitale ontvanger zal dan, als het digitale signaal te zwak is, automatisch overschakelen op het analoge. In het ideale geval heb je hi-fi waar je vroeger dof, krakend, piepend, fluitend en ruisend geluid had. In een iets minder ideaal geval heb je nog altijd iets, namelijk dezelfde ‘Hallo Bandoeng’-kwaliteit als vroeger.